Wandeling langs Stolpersteine in Heerlen

Boekje met wandeling langs Stolpersteine in Heerlen

Woensdagmorgen 19 juni mocht ik samen met Fely Seijben namens het Vredesplatform Heerlen het ‘eerste exemplaar’ van het boekje Stolpersteine in ontvangst nemen. Onder leiding van hun geschiedenisleraar Martin van der Weerden van het Bernardinuscollege hebben zeven leerlingen het boekje samengesteld. De ondertitel luidt: ‘Een wandeling door de Joodse geschiedenis van Heerlen tijdens de Tweede Wereldoorlog’. De overhandiging vond plaats bij het Joods monument aan de Akerstraat te Heerlen, waarop de mensen staan genoemd die vanuit Heerlen zijn gedeporteerd naar concentratiekampen en daar niet van terugkeerden.

Stolpersteine (struikelstenen) zijn stenen met een klein plaatje waarop de naam staat van Joodse personen die tijdens de oorlog zijn gedeporteerd. Ze zijn geplaatst in het trottoir voor de huizen waar ze leefden. De Duitse kunstenaar Gunter Demnig is in 1997 begonnen met het leggen van Stolpersteine in de Berlijnse wijk Kreuzberg. Hij noemt ze Stolpersteine omdat je erover struikelt met je hoofd en met je hart en je moet buigen om de tekst te lezen. Het motto is: ‘een mens is pas vergeten als zijn of haar naam vergeten is’.
In Heerlen zijn inmiddels 25 struikelstenen geplaatst en waarschijnlijk volgen er nog meer. De Stolpersteinewandeling voert langs de eerste acht adressen, waar deze 25 gedenkplaatjes zijn geplaatst en enkele andere voor deze geschiedenis gedenkwaardige plaatsen.

Ik vond het een hele eer dat ik het eerste exemplaar van het boekje van deze leerlingen mocht ontvangen. Het is van groot belang dat dit stuk zwarte geschiedenis in herinnering wordt gehouden. Daar draagt dit boekje zeer zeker aan bij. Het is onvoorstelbaar wat er in de Tweede Wereldoorlog aan gruwelijkheden heeft plaatsgevonden. Het is misschien wel goed dat dit niet in zijn volle omvang tot je kan doordringen vanwege z’n gruwelijkheid. Maar om een indruk te krijgen, kan men zien en horen van de enkelen die de concentratiekampen hebben overleefd, hoe dit de rest van hun leven getekend heeft.



Er wordt nog regelmatig verwezen naar de Tweede Wereldoorlog, maar als men zaken van nu vergelijkt met toen, dan gaat zo’n vergelijking bijna altijd mank. Het was toen vele malen erger. Maar de ellende van het Hitlerregime mag nooit worden vergeten. Het mag altijd bagage zijn voor het menselijk handelen nu. Het moet onderdeel zijn van het bewust zijn van de situatie waarin we nu leven. Van de goede kanten, maar ook de slechte.
Het Vredesplatform Heerlen vraagt aandacht voor die slechte kanten van de tegenwoordige tijd. Denk daarbij aan de burgeroorlog in Syrië, waar inmiddels bijna 100.000 doden zijn te betreuren. Maar ook schending van mensenrechten gebeurt nog veel te vaak en fascisme, racisme en extremisme bedreigen ook tegenwoordig nog onze samenleving en de vreedzame wereldorde.
We vragen in onze omgeving (een beetje ouderwets) om aandacht door brieven te sturen naar onze minister van Buitenlandse Zaken, en handtekeningen en een beetje geld te verzamelen. Kleine druppels op een gloeiende plaat, maar wel binnen je eigen bereik en mogelijkheden. Ik verwijs de jeugd naar de nieuwe media en in het bijzonder naar AVAAZ waar op korte tijd wereldwijd miljoenen handtekeningen worden verzameld. Voor de gewone burger een kleine moeite, maar die grote aantallen maken stellig meer indruk bij de mensen die er toe doen.

Maar voorafgaand aan de stap van standpunt innemen en handelen is er de bewustwording. Weten, bekend zijn met je geschiedenis en je omgeving. Je realiseren wat er aan de hand is en dat een plek geven in het grote geheel. En daar draagt het boekje met de wandeling langs de Stolpersteine in Heerlen aan bij. Daar sprak ik naar deze leerlingen toe ook mijn waardering over uit. Dat boekje maken en het onderzoek daarvoor, waren goed bestede uren op school. Voor jezelf, je eigen bewustwording, maar ook als aanbod aan de burgers van Heerlen. Zodat ook zij weer wat meer bagage tot zich kunnen nemen voor hun handelen.

Het boekje Stolpersteine is het gemakkelijkst te verkrijgen door het te downloaden van de website van HeerlenMondiaal. Ook interessant is de website www.lodewijkfoijer.nl