Kerstmis
2019
Het zal aan het weer liggen, of
misschien wel aan de onderstaande beschouwingen, maar ik ben toch wel een
beetje somber gestemd. Er is, denk ik, ook weinig reden voor grenzeloos
optimisme. In de meest recente jaren van het meest recente geologische
tijdperk, het Antropoceen, drukt de mensheid toch wel heel erg zijn stempel op
Moeder Aarde. Zo zeer zelfs dat de veerkracht eruit is en het
inkasseringsvermogen van onze planeet het niet meer aankan. Evenwichtige
natuurlijke schommelingen worden verlaten. En het risico is groot dat processen
zoals het smelten van ijskappen, de afname van opname van CO2 door oceanen, het
verdwijnen van talrijke diersoorten onomkeerbaar worden.
En wil de meerderheid het nog niet
beseffen dat het roer stevig om moet, willen we de ergste rampen nog kunnen
voorkomen? De Klimaattop in Madrid is een flop. Belangrijke en urgente
beslissingen worden (weer) uitgesteld.
Populistische politici roepen
zonder onderbouwing allerlei ontkenningen en dragen schijnoplossingen aan die
zeker niet voldoende werken. Wel krijgen ze veel aanhangers onder mensen die
zich een rad voor de ogen laten draaien en/of het eigenbelang boven de
(wereld)samenleving stellen. Zij protesteren luidruchtig tegen maatregelen die
een aantal regeringen voorstelt en organiseren zo de weerstand die regeren met
daadkracht ernstig bemoeilijkt. En zo gaan veel noodzakelijke ontwikkelingen te
langzaam.
Dat neemt niet weg dat er ook goede
ontwikkelingen zijn. Veel mensen die erin geloven dat ‘het’ nog kan. Die vinden
dat we onze planeet en onze samenleving niet moeten opgeven aan wanorde en
destructie. Die tegenwicht bieden. Mensen die laten zien dat leven ook op een
evenwichtigere manier kan, met een minder grote ‘voetafdruk’. Greta Thunberg is
door het tijdschrift Time gekozen tot wereldburger van het jaar. Zij
vertegenwoordigt de jeugd die beseft dat hun toekomst op het spel staat. Haar
boosheid in haar toespraak op 23 september jl. richting wereldleiders op de
Algemene Vergadering van de Verenigde Naties maakte veel indruk.
Een positieve? tendens die ik
waarneem, is dat er meer en meer door conservatieve krachten wordt
geprotesteerd. Een aantal jaren geleden waren protesteren en acties vooral voorbehouden
aan ‘links’. Tegenwoordig hebben de conservatieve krachten het kabinet wat
minder aan hun zijde. Het traditionele lobbywerk bij hun bevriende partijen
lijkt minder effectief. Dat komt omdat bij meer weldenkende politici het
inzicht groeit dat er noodzakelijke maatregelen moeten worden genomen, ook al
zijn deze bij hun traditionele achterban minder populair. Bij de beslissers
groeit het besef dat het niet meer kan zoals dat lang het geval was. Omdat de
tegenkrachten vanuit de achterban en ook van populistische partijen groot zijn,
durft men vaak niet heel daadkrachtig op te treden. Maar de beweging is de
goeie kant op. En daarom vind ik dat het kabinet wel een steuntje in de rug
verdient.
Ook zullen wij burgers soberder
moeten gaan leven. Minder vervuilend gedrag, consuminderen. En we zullen veel
minder vervuiling moeten eisen van de grootverbruikende industrie. Tijdens een
VPRO Tegenlicht Meet Up in Heerlen op 28 november over de ‘waterstofeconomie’
gaven vertegenwoordigers van het Geleense bedrijventerrein Chemelot Brightlands
aan dat er perspectief is op minder vervuilend produceren. Het besef is er,
maar er is nog een lange weg te gaan en is de wil ook overal aanwezig? En we
zouden sommige fabrieken, zoals de kunstmestfabriek, ook kunnen sluiten?
Ik behoor tot de groep mensen die
vindt dat het niet alleen anders moet, maar ook anders kan. En ik hoop en wens
dat deze groep de komende tijd sterk groeit. Dat mensen zich hierbij
aansluiten, en die wellicht in de verschillende snelheden die horen bij
veranderprocessen, toch gaan veranderen. Uit overtuiging dat het anders moet dan
dat het nu gaat. Stapje voor stapje omdenken en omschakelen. Dan komt vanzelf
de versnelling van zichzelf versterken, de positieve terugkoppeling. Dat lijkt
me wel wat om te overdenken deze kerstmis. En er in 2020 mee te starten of mee
door te gaan.
