Referendum Associatieverdrag Oekraïne: een worsteling met uzelf?

Wordt het referendum een worsteling met uzelf?

Referendum over het Associatieverdrag met Oekraïne roept veel vragen op die moeilijk te beantwoorden zijn.

Op 6 april wordt het referendum gehouden over de Associatieovereenkomst tussen de Europese Unie en Oekraïne. Een verrassend onderwerp voor een referendum. Momenteel worden we langzaamaan opgewarmd voor dit referendum. Het aantal argumenten en meningen is groot en loopt ver uiteen. Maar wat wordt ons standpunt? Voor of tegen?

Het initiatief voor dit referendum werd genomen door het comité ‘Geenpeil’. Geenpeil komt voort uit het Burgercomité-EU, weblog Geenstijl en het Forum voor Democratie van eurocriticus Thierry Baudet. Dit zijn niet direct organisaties waar iedereen zich sterk mee verbonden voelt. Maar ze waren blijkbaar wel in staat om voor dit referendum afgelopen najaar in vrij korte tijd 450.000 handtekeningen te verzamelen (voor een referendum zijn er 300.000 nodig). Dus worden we als kiezer gevraagd. En alleen al om deze reden verdient het vraagstuk van het referendum zeker onze belangstelling.

Je kunt dit referendum van verschillende zijden ‘aanvliegen’: Wat vinden we van de inzet van het instrument referendum? Een goede democratische oefening of een nutteloze actie? Nemen we de moeite om te gaan stemmen en is je eigen keuze in ieder geval voor jezelf belangrijk? Of gokken we erop dat de opkomst toch niet boven de 30 % komt om het referendum geldig te krijgen? En kan je het risico nemen om te ‘verliezen’ mede door niet te stemmen?

Wat zijn de achterliggende bedoelingen van Geenpeil? Alleen nobele en neutrale democratische drijfveren? Of willen ze de EU een hak zetten? Bieden ze hiermee vooral voor Eurosceptici en de anti-Europese beweging een podium? En als je in het ‘andere kamp’ zit, moet je dan automatisch ‘voor’ stemmen?

Het is een raadplegend referendum over een overeenkomst die al door alle landen is geratificeerd. Mocht ‘nee’ de uitkomst zijn, wordt dan die goedkeuring weer ingetrokken? Doorbreekt huidig EU-voorzitter Nederland daarmee de vereiste unanimiteit waardoor het hele verdrag van tafel gaat? Of kunnen kabinet en parlement het verdrag tegen de wil van het volk laten voortbestaan? De hoon van Geenstijl, maar ook van meer democratisch ingestelde mensen zal ongekend groot zijn.

En dan de Associatieovereenkomst zelf? Wat houdt het verdrag in? Wat is de bedoeling? Een gewoon handelsverdrag waarvan alle partners economische beter worden, of is het meer? Wat voor voorwaarden zijn er aan verbonden? Gaat het uit van kapitalistische vrijhandel of van duurzaam maatschappelijk verantwoord ondernemen? Moeten Mensenrechten worden gerespecteerd?

Dat brengt ons op de Oekraïne zelf. Is het daar een en al corruptie wat de klok slaat? Of is de Oekraïne zichzelf langzaam aan het verbeteren en vraagt dat proces om ondersteuning? We mogen niet uit het oog verliezen dat de weigering van de vorige, pro-Russische regering van president Viktor Janoekovitsj om het associatieverdrag te ondertekenen, mede leidde tot grote demonstraties op het Maidanplein (Plein van de Onafhankelijkheid) in Kiev. Deze opstand leidde in februari 2014 tot de val van Janoekovitsj. Bij de verkiezingen in mei 2014 kwam er een meer prowesterse regering onder leiding van Petro Porosjenko. Laten we nu door tegen dit referendum te stemmen het Oekraïense volk in de kou staan?

Biedt dat verdrag de Oekraïne ook toekomstperspectief op het lidmaatschap van de Europese Unie? President Porosjenko heeft daarover al hoge verwachtingen uitgesproken. Maar onze Mark Rutte houdt de boot af. Is Oekraïne als het wel aan de voorwaarden van het lidmaatschap van de EU voldoet, ook welkom? En wordt het na Griekenland het volgende zorgenkindje van Europa?

Dan zijn er nog wat geopolitieke argumenten, zoals hoe verhoudt de Associatieovereenkomst zich tot buurland Rusland, een grotere handelspartner van de EU én onderhevig aan handelsboycots? Houdt het verdrag Rusland verder buiten de deur of is het net een extra reden voor Vladimir Poetin om de (militaire) druk op de Oekraïne op te voeren? In dit verband weten we dat Poetin zijn handen niet van de Oekraïne kan afhouden met de verovering van de Krim en de oorlog in het oosten van het land.

Het referendum is een ingewikkelde en veelzijdige kwestie. Kunnen we als kiezer hierover een gefundeerd oordeel vellen? En als we gaan stemmen, welke argumenten gaan dan de doorslag geven? De doorwrochte analyse of de onderbuikgevoelens? Al met al voldoende stof voor een discussie of worsteling met uzelf.