Jan Waltmans blikt terug op zijn deelname aan de 101ste
Café Mondiaal.
De 101ste
Café Mondiaal van donderdag 13 maart jl. mag worden gerekend tot de
succesvolste in de hele reeks, en niet alleen omdat we met in totaal 29 mensen
in de bovenzaal van Café Pelt zaten. Onze gast Jan Waltmans kwam in vragen en
antwoorden vertellen, waarbij hij putte uit zijn lange carrière overal ter
wereld. Jan is geboren in de Vroedvrouwenschool in Heerlen in 1963 en hoewel
hij al tientallen jaren niet meer in Limburg woont, spreekt hij nog heel redelijk
dialect.
Waltmans heeft een
lange staat van dienst op het gebied van de vertegenwoordiging van Nederland in
het buitenland. Zo was hij de afgelopen jaren ambassadeur in Irak, Libanon en
Bosnië en Herzegovina. Momenteel werkt hij binnen het Ministerie van
Buitenlandse Zaken aan de versterking van de dialoog tussen de
beleidsmedewerkers en organisaties en burgers in Nederland. Vanuit zijn huidige
functie wilde Jan Waltmans graag weten hoe zijn publiek dacht over zaken als
ontwikkelingshulp en het recente beleid van minister Reinette Klever voor
Buitenlandse Handel en Ontwikkelingshulp (PVV).
Heel aardig was ook
het paginagrote interview van Jan Waltmans door journalist Benti Banach op 13-3
in Dagblad De Limburger. Het heeft ook bijgedragen aan de grote opkomst.
Hieronder is de
korte terugkoppeling van Jan Waltmans op mijn vraag (ook uit het publiek kwam)
wat hij vond van zijn deelname aan deze Café Mondiaal en wat hij ‘ervan heeft
meegenomen naar Den Haag’.
Jan Waltmans: ‘Er is
heel veel besproken afgelopen donderdagavond. Normaal gesproken licht ik vrij
gemakkelijk hoofdpunten uit dit soort dialogen, maar ik vind dat in dit geval
niet gemakkelijk.
Wat komt er bij mij
op: een zeer betrokken gezelschap, dat vele vragen en opinies deelde over
ontwikkelingen in zowel internationaal als nationaal verband.
Internationaal:
welke zijn de gevolgen van diverse conflicten en de dreiging uit bijvoorbeeld
de Russische federatie voor mensen in zowel het zuiden als in Europa en
Nederland? Hoe kunnen wij de uitlatingen en eerste maatregelen van president
Trump en zijn regering en adviseurs duiden? Welke betekenis heeft dit alles
voor ons, voor de EU? Waar staat ontwikkelingssamenwerking/hulp in dit alles?
Trump die USAID hard aanpakt, met grote gevolgen.
Nationaal: de
Nederlandse regering die flink bezuinigd op ontwikkelingshulp en benadrukt dat
het Nederlandse belang daarbij een grotere rol zal spelen. Nederlanders die al
geruime tijd bij opiniepeilingen aangeven dat bij bezuinigingen
ontwikkelingshulp kan worden geraakt, terwijl tegelijkertijd de vrijgevigheid
aan goede doelen, ook voor minder bedeelden in andere delen van de wereld, heel
groot is en blijft.
Tijdens de
bijeenkomst ben ik vanuit mijn praktijkervaring in onder meer Afghanistan,
Irak, Libanon en Bosnië en Herzegovina ingegaan op hetgeen werd opgebracht en
gevraagd. Daarbij heb ik de uitdagingen geschetst: bijvoorbeeld hoe dien je
Nederlandse prioriteiten in een situatie waar van goed bestuur geen sprake is
en corruptie een groot probleem vormt. En de noodzaak in die landen aanwezig te
zijn waarbij ook degenen die voor mensenrechten, democratie, hervormingen zijn,
zeer hechten aan onze aanwezigheid, betrokkenheid en inbreng; wij kunnen helpen
verdere achteruitgang te voorkomen en geleidelijke verbetering te stimuleren.’
Naschrift: het
bovenstaande is echt maar een fractie van het besprokene. Het beleid van
minister Klever werd bekritiseerd door de aanwezigen maar zo werd ook de vraag
neergelegd hoe je je als ambtenaar kan opstellen: principieel ontslag nemen? Tijdens
lunchpause voor de deur van het ministerie protesteren? Maar en daar kiest ook
Jan Waltmans voor: proberen er het beste van te maken.
En wat minister Reinette
Klever betreft geeft Jan Waltmans aan dat achter de schermen en in het
dagelijkse werk de soep wat minder heet gegeten wordt dan je vanuit haar
politieke uitspraken in mediaoptredens zou vermoeden. Bewindspersonen verdiepen
zich natuurlijk wel degelijk in de materie en zien ook dat niet alles anders
moet en kan (maar dat heeft Jan Waltmans al veel eerder en vaker met politici
ervaren).
Zo kwamen nogal wat
dillema’s uitvoeriger aan de orde. Bijvoorbeeld dat humanitaire hulp onder
bewind van Klever wel doorgaat, maar structurele samenlevingsopbouw veel minder
wordt? Aardig hoe dan weer humanitaire hulp wordt opgerekt. Zo kregen we ook
uitleg over hoe Nederland in zijn ogen toch redelijk omgaat met het wel of niet
toelaten van mensen die in Afghanistan voor Nederland hebben gewerkt. Maar de
positie van vrouwen waarvoor Afghanistan een grote gevangenis is?
Ambassades (zeker
die van veel andere landen) zijn relatief gesloten en formele bolwerken. We
kregen een goede indruk van de diplomaat Jan Waltmans die wellicht een
uitzondering is geweest door als ambassadeur niet alleen de belangen van het
bedrijfsleven te dienen, maar ook veel met de lokale bevolking (jongeren in het
park) informeel in gesprek ging en hun te vragen wat zij van hun regering
vonden. Om dan ook de ongezouten kritiek in gesprekken met
regeringsvertegenwoordigers naar voren te brengen.
Ook is Jan Waltmans
vrij uitvoerig ingegaan op de samenwerking met Europa en onze buurlanden. In
Europa zijn er vaak veel meningen en is minder sprake van één Europees beleid.
Hij zocht vaak gelijkgestemde landen op om samen in discussies op te trekken.
En tot slot: Jan
Waltmans is een rasechte optimist en positivist, een wereldverbeteraar die dat
als vertegenwoordiger van Nederland naar beste vermogen heeft uitgedragen.
Harrie Winteraeken.
