Ten Esschen – Heerlen, 21 november 2010

Aan de heer Gerrit van Vegchel,
Voorzitter van de Stadsregio Parkstad Limburg

Per e-mail: info@parkstad-limburg.nl

Betreft: open brief n.a.v. krantenberichten op 19 november 2010.


Geachte heer van Vegchel,

Graag wil ik reageren op enkele aspecten die u aandraagt in het interview dat gepubliceerd is in de regionale dagbladen Dagblad De Limburger en het Limburgs Dagblad op 19 november jl. U gaat hierbij in op de noodzakelijke herstructurering van het woningbestand in Parkstad Limburg als gevolg van de vergrijzing en de krimp van onze bevolking. In grote lijnen ben ik het eens met uw analyse. Ook met uw constatering dat de start van de ‘herstructurering’ 10 jaar te laat is. Maar u zult wellicht uit ervaring weten dat de woningbouwmarkt niet vlot te veranderen is, mede gezien de wens van marktpartijen om winstgevend te bouwen plus de al ingenomen grondposities en planologische toezeggingen voor projectontwikkeling. Maar ook willen bestuurders pas vrij recent erkennen dat de groei in hun gemeente eruit is en dat dus ook het beleid om moet.

U richt zich echter naar mijn mening bij de uitvoering van deze herstructurering wat te eenzijdig op de woningbouwcorporaties. Voor de grootste groep eigenaren, het particuliere woningbezit, heeft u weinig te bieden: “In de particuliere sector denkt hij huiseigenaren wier woningen gesloopt moeten worden, niet tegemoet te kunnen komen. Behalve dan door in individuele gevallen de verhuiswagen voor ze te betalen. Verder is het eigenlijk een vorm van domme pech, te vergelijken met het verkeerd beleggen van je erfenis. Al moeten we daar zorgvuldig mee omgaan”. Deze redenering vind ik te kort door de bocht al lijkt dat laatste zinnetje een opening te bieden naar wat meer dan ‘de verhuiswagen betalen’. En dat zou de overheid ook sieren.

U wil namelijk voor het verkleinen van de woningmarkt een veel te grote verantwoordelijkheid leggen bij de individuele burgers. Daarvoor is het risico voor de meeste individuele burgers veel te groot. De meeste huizen zijn gekocht met een hypothecaire lening. Bij verkoop enkele tienduizenden euro’s minder voor je huis beuren is voor de meeste woningeigenaren al een zeer ernstige strop. Het zonder compensatie slopen van je eigen woning zal menig huiseigenaar naar het faillissement drijven. Maar de overheid heeft ook een verantwoordelijkheid om zij jarenlang het particuliere woningbezit in onze streek heeft gestimuleerd, zodanig dat momenteel 60 % particulier eigendom is. Daar past geen koude sanering bij.

Dat is niet alleen voor de huidige woningbezitters een afschrikwekkend vooruitzicht. De woningcirculatie en de gewenste doorstroming zullen fors afnemen. Maar ook voor nieuwkomers wordt het kopen van een woning in onze omgeving een financieel hachelijke zaak. Dat is geen lokkend perspectief voor al die (hoog opgeleide) mensen die gewenst zijn in onze streek om de economie van nieuwe arbeidskrachten en elan te voorzien. Een nog sterkere negatieve spiraal is zeker niet ondenkbaar.

Ik wil in dit verband verwijzen naar de onlangs gepubliceerde retailvisie Parkstad Limburg. In krantenberichten op 15 oktober stelde Parkstad Limburg ambtenaar Kees Werkhoven dat er rond de 100.000 m² winkelvloeroppervlak uit de markt moet worden genomen. Daarbij suggereerde hij een fonds op te richten om de (kleinere) ondernemers te compenseren. Voor veel van deze ondernemers is hun winkelpand namelijk ook hun pensioenvoorziening. Daarbij heeft het bedrijfsleven, gesteund door de in ruimtelijke ordening soms zeer discutabel opererende overheden, de laatste tientallen jaren (en nu nog steeds!) willens en wetens gestreefd naar vergroting van het winkelvloeroppervlak met nu al forse leegstand tot gevolg. Hier is sprake van veel kapitaalkrachtige ondernemingen die de markt hebben verstoord. En hier voelt de overheid zich blijkbaar wel verantwoordelijkheid om de sanering mee te financieren? Heeft het bedrijfsleven bij u ook een streepje voor boven de meer dan 130.000 burgers van Parkstad Limburg die een eigen woning bezitten? Want u beseft, neem ik aan, dat heel veel particuliere woningeigenaren een tenminste vergelijkbaar risico lopen, waarbij ‘pensioenvoorziening’ kan worden vervangen door een grote ‘immateriële’ schuldenlast.

Omdat de woningmarkt in Parkstad Limburg door de krimp in een zeer ruime jas komt te zitten, ligt er naar mijn mening ook een grote verantwoordelijkheid voor de overheid om het de particuliere woningmarkt te ondersteunen. Dit wordt ook al deels erkend in het onlangs vastgestelde Regioprogramma ‘Naar een duurzaam vitale regio’: “Particuliere woningen worden moeilijker verkoopbaar en de waarde van huizen zal dalen”. Het regioprogramma bevat een voorstel om een experiment voor de ‘Aanpak problematiek particulier bezit’ uit te voeren.
Ik verzoek u om in dat experiment ook de mogelijkheden te onderzoeken voor een vangnet voor de particuliere woningmarkt. Ik denk daarbij aan een opkoopregeling voor moeilijk verkoopbare woningen. Bijvoorbeeld via een fonds worden woningen die al een jaar te koop staan, opgekocht voor 90 % van de (al dalende) WOZ-waarde. De ‘goede’ woningen worden doorverkocht aan de corporaties die ze trachten te verhuren. Zij kunnen dan minder goede huurwoningen slopen. De ‘slechte’ opgekochte koopwoningen worden gesloopt en dus definitief uit de markt gehaald. Dit verbetert weer de marktwaarde van de overige woningen en het klimaat op de woningmarkt.

Ik besef dat ik hier om een forse uitbreiding vraag van de herstructureringsopgave voor Parkstad Limburg. Een uitbreiding die ook de al benodigde € 1,3 miljard zal overstijgen, al weet ik bij lange na niet met hoeveel. Maar gezien de ernst van deze zaak, waarvan de eerste aankondigingen nu al zichtbaar zijn, is hier een zware overheidsinspanning gerechtvaardigd.

Ik hoop dat u ontvankelijk bent voor mijn verzoek. Daarbij wens u veel succes met uw werkzaamheden.
In afwachting van uw reactie,
groet ik u vriendelijk,

H.J. Winteraeken
o.a. voormalig lid van de Parkstad Limburgraad.

Ps.: deze open brief is op 25 november nagenoeg geheel gepubliceerd als opiniebijdrage in de edities Parkstad van de regionale kranten Dagblad De Limburger en het Limburgs Dagblad.