Herdenking Kristallnacht: ook nodig voor nu.

Herdenking van de Kristallnacht is ook nodig voor nu.

In de nacht van 9 op 10 november 1938 hebben Hitlers nazi-knokploegen de eerste grootschalig georganiseerde gewelddadige actie uitgevoerd tegen het Joodse deel van de Duitse bevolking. Joden werden massaal aangevallen en vermoord en hun bezittingen geplunderd of vernietigd. Er werden 1400 synagogen in brand gestoken en gesloopt. Ongeveer 7500 winkels en bedrijven van Joden werden vernield. Ook Joodse huizen, scholen, begraafplaatsen en ziekenhuizen moesten het ontgelden. Het werd de brandweer verboden de branden te blussen. Er werden tussen 7 en 13 november meer dan 400 Joden vermoord of tot zelfmoord gedreven. Ongeveer 30.000 Joodse vooral jongere mannen werden in concentratiekampen opgesloten, waarvan er ± 1000 stierven .

Het vele gebroken glas van synagogen en winkelruiten, gaf deze brute pogrom zijn naam ‘Kristallnacht’. Gegeven de ernst van de gebeurtenissen werd later van Joodse zijde bezwaar gemaakt tegen deze eufemistische benaming. Sindsdien gebruikt men in Duitsland ook benamingen zoals Reichspogromnacht en Novemberpogrome 1938. Het was een geweldsescalatie die in de daaropvolgende jaren nog onvoorstelbaar erger zou worden met de vervolging van de Joden in bijna heel Europa. 

 Er zijn voldoende redenen om deze grootschalige misdaden te herdenken. Het herdenken van de Kristallnacht is niet alleen uit respect voor de slachtoffers van het nazigeweld en om onze afkeer uit te spreken tegen deze geweldexplosies. Met deze herdenking plaatsen we deze pogrom ook in de tegenwoordige tijd. Want vanuit de Kristallnacht, de in de jaren ervoor ontwikkelde en opgezweepte Jodenhaat en de verdere escalatie in de jaren daarna, zijn nu weer parallellen herkenbaar. Het antisemitisme groeit weer. Joden in Nederland hebben steeds meer reden om zich oncomfortabel of onveilig te voelen omdat ze in toenemende mate onheus worden bejegend of bedreigd.

Ook herkenbaar is de wijze hoe haatdragende krachten worden gevoed, overigens ook vergelijkbaar met andere tendensen zoals vreemdelingenhaat. De propagandatactieken van toen worden weer toegepast. Door het continue herhalen van onwaarheden en verachtingen, het ongenuanceerd stigmatiseren van vermeende zondebokken voor diverse problemen in onze samenleving, nemen steeds meer mensen deze voor waar over. Groot is de invloed van populistische politici met hun roep om meer autoritair en antidemocratisch handelen. Omdat hun volgelingen deze meningen vaak klakkeloos overnemen, wordt er een sfeer van onverdraagzaamheid gecreëerd.
We verwijzen naar de gemene verkiezingscampagne vol desinformatie van Donald Trump, maar ook hoe succesvol deze is geweest. Maar ook hoe dictatoriale heersers via oorlog, digitale en economische ondermijning lijken te koersen naar een verdere escalatie op wereldniveau.

De pogrom van Hamas op 7 oktober verleden jaar, die ongeveer 1200 Israëliërs het leven koste, de tweehonderd gegijzelde mensen waarvan de helft nog steeds niet is vrijgelaten en die een veelvoud van mensen voor het leven tekende, is ook een Kristallnacht.
Echter, het toenemende antisemitisme vindt ook deels zijn voedingsbodem in de misdragingen en schendingen van elementaire mensenrechten en oorlogsrecht door de Israëlische regering, die inmiddels bijna 40! keer zoveel slachtoffers in Gaza maakte. Of van het brute optreden van conservatief joodse kolonisten op de westelijke Jordaanoever tegenover de Palestijnse bewoners. Wij vinden het ook moeilijk te begrijpen dat een aantal nazaten van een volk dat in de Tweede Wereldoorlog 6 miljoen mensen verloor, zelf zo meedogenloos is ten opzichte van de Palestijnen. Afgelopen jaar geëscaleerd in Gaza, maar de Palestijnen worden al decennialang behandeld als tweederangsburgers. Vooral de conservatief Joodse kolonisten en de staat Israël zouden zich wat meer moeten verplaatsen in de situatie van de Palestijnen die ze zelf mee gecreëerd hebben.
De Kristallnacht is een grote stap geweest in een langdurig proces van het creëren van onverdraagzaamheid en haat. Men kan de parallellen met tegenwoordig ontkennen of bagatelliseren. Maar naar onze mening is het wel noodzakelijk om die tendensen te herkennen en zich ertegen te verweren, voordat deze escaleren naar niet meer niet te stoppen geweld.  

Namens het Vredesplatform Heerlen
Harrie Winteraeken en Henk Dado.