Wie mag straks stroom leveren?
Op vrijdag 27-10 bericht Dagblad De Limburger over een forse terugval in de aanschaf van zonnepanelen. De oorzaken lijken te liggen in de onzekere toekomst, waarin de terugverdientijd veel langer wordt vanwege het afbouwen van de salderingsregeling en het instellen van een terugleverheffing. Beide maatregelen betekenen een rem op de productie van zonne-energie, terwijl de behoefte voor duurzame energie alleen maar toeneemt omdat vanwege de klimaatverandering het gebruik van fossiele brandstoffen sterk moet worden afgebouwd. Het waarom ligt voor een deel in bedrijfseconomische redenen, waarop mijn reactie is dat de energieproducenten eigenlijk nog meer hun best moeten doen om de door hun aangeboden stroom ook voldoende beschikbaar en duurzaam is. Dat is hun hoofdopgave.
Op zaterdag 28-10 meldt zich via DDL een nieuwe loot aan de kernenergielobby: de Atoomcoöperatie. Kernenergie wordt onmisbaar geacht om in de toekomst onze honger naar elektriciteit te stillen. Wim Fleuren van de Atoomcoöperatie geeft aan dat de modulaire kerncentrale BWRX-300 van GE Hitachi met een vermogen van 300 megawatt ± € 1,5 miljard kost. Omgerekend kort 1 MW atoomstroom dus € 5.000.000. Daarmee is een kerncentrale bouwen per megawatt ongeveer drie keer duurder dan windmolens en zonnepanelen. Dan hebben we het nog niet over de onderhoudskosten. En de voorstanders bagatelliseren vaak ook de kosten voor de winning, met de milieuproblemen bij de mijnbouw, en het verrijken van uranium. Plus het nog altijd onopgeloste probleem van het eeuwenlang radioactieve afval. En ook na decennia nadenken is de thoriumreactor nog niet verder dan het beloftestadium. En ook niet zonder aanzienlijke nadelen.
Wim Fleuren denkt desondanks dat investeren door particulieren een verdienmodel in zich herbergt: “wanneer het ingelegde geld gaat renderen, wordt er dividend uitgekeerd”. ‘Wanneer’ wordt met zo’n 6 tot 8 jaar wel erg optimistisch ingeschat. Het plannen, de procedures en het uitvoeren ‘gewone’ infrastructuur duurt meestal al veel langer. Hij had volgens mij beter ‘als’ kunnen gebruiken. Anderhalf miljard is geen ‘kattenpis’. De inbreng van de Atoomcoöperatie zal maar een klein deel zijn van die benodigde € 1,5 miljard.
Al op de avond van publicatie van mijn verkorte opiniebijdrage in Dagblad De Limburger probeerde Wim (die ook zo’n 15 jaar lid is geweest van het Vredesplatform Heerlen) mij te bellen. De avond daarna hebben we bijna drie kwartier gedachten uitgewisseld (hij gaf wat meer uitleg aan mij).
Er zit wel een ideëel tintje aan het idee van de Atoomcoöperatie. Een coöperatie is een vereniging van samenwerkende particulieren en bedrijven. Als die laten we zeggen 20 % van het benodigde geld bij elkaar krijgen, kunnen ze hiervoor 30 % leningen aangaan. Zo kunnen ze garant staan voor de helft van de financiering waarbij de bouwer (met de technische kennis van zaken) de andere helft van de centrale levert. Zo heeft de coöperatie een grote mate van zeggenschap en dat hebben dus ook de leden binnen die coöperatie. Het is hiermee ook uit te leggen als een vorm van burgerparticipatie in de wereld van de grote energiebedrijven. Het idee hierachter blijkt bij windmolens te werken: de windenergiecoöperatie waar Wim ook aan meedoet heeft zo de aanbesteding gewonnen voor de bouw van een aantal windmolens nabij de Heerlerbaan.
Wat Wim Fleuren wellicht uit het oog verliest is dat de andere geldverstrekkers en financiers ook rendement willen hebben. En dat moet allemaal door een positieve exploitatie van de kerncentrale worden opgeleverd? Of mag de overheid, wij dus allemaal, een groot deel van de bouwkosten subsidiëren?
Kerncentrales gaan ook concurreren met windmolens en zonnepanelen in de afstemming van vraag en aanbod van elektriciteit. Bij huishoudens varieert de productie en het gebruik van elektriciteit sterk, niet alleen tussen overdag en ’s-nachts, maar ook tussen zomer en winter. Kerncentrales zijn veel minder flexibel in de productie. Als de stroom nog enigszins betaalbaar moet blijven, dan zullen ze zo continue mogelijk moeten produceren. Omdat het nu al regelmatig voorkomt dat we met duurzame energie aan onze volledige stroombehoefte voorzien, ontstaan er (kortdurende) productieoverschotten (niet alleen in Nederland). Het is echter gemakkelijker om een windmolen stop te zetten en zonnepanelen af te schakelen dan een kerncentrale uit te zetten.
Er wordt ook gesteld dat bij piekproductie van elektriciteit doorgeschakeld kan worden naar de productie van waterstof. Maar ook de (grote) elektrolyse-fabrieken die draaien op groene stroom (wind- en zonne-energie) of gele stroom (kernenergie), zijn nog erg duur. Om daar voldoende rendement uit te halen, zullen ze dus ook zo lang en regelmatig mogelijk moeten produceren. Grote waterstoffabrieken zullen dus slechts gedeeltelijk een oplossing zijn voor het opvangen van kortdurende overproductie van elektriciteit.
Kernenergie kan eigenlijk alleen goed functioneren als er ook een continue afname van de elektriciteit is. Dat is mogelijk bij grote industriecomplexen, waar ook nog waterstof nodig is (Tata Steel, Shell, Chemelot enz.). Het eventueel bouwen van zo’n modulaire kerncentrale kan daar dus op de continue behoefte worden afgestemd. Omdat producent en consument van deze energie dicht bij elkaar liggen, kan dit ook bedrijfseconomisch op elkaar aansluiten. Met andere woorden, laat de industrie dan ook maar hun eigen elektriciteitskosten uit kernenergie betalen en in hun kostprijs van hun producten verrekenen. Daar hoeft de samenleving niet tussen te gaan zitten. Er zijn trouwens grote energieslurpers die beter kunnen worden gesloten dan dat ze voor veel maatschappelijk geld worden opgewaardeerd. Ik denk daarbij aan de hoogovens van Tata Steel en de kunstmestfabriek op Chemelot. (Daarover later meer).
Het is heel goed mogelijk dat de energiebedrijven, die deels ook energieproducenten zijn, met het afbouwen van de salderingsregeling en het instellen van de terugleverheffing al voorsorteren op een andere energiemarkt met kernenergie. Als zij gaan investeren (samen met de burgers van de Atoomcoöperatie) in kerncentrales, dan willen ze daar ook rendement uit te halen: liever eigen stroom verkopen en zelf geld verdienen dan het voordeel van groene stroom aan de burger met zonnepanelen gunnen.
Wellicht dat de kiezer met zonnepanelen op zijn dak dit moet meewegen als hij overweegt op 22-11 te stemmen op een partij die voor uitbreiding van het aantal kerncentrales is. Maar hoe dan ook, energie wordt fors duurder. Dus blijft energiebesparing op alle fronten niet alleen noodzakelijk, het zal dus ook meer rendement opleveren dan energiegebruik.
Ps.: in verkorte vorm heeft Dagblad De Limburger op 1-1-2023 het bovenstaande gepubliceerd als ‘Het Betoog’ op de opiniepagina
Bronnen:
· Dagblad De Limburger 28-10-2023: Atoomstroom is nodig om onze energiehonger te stillen.
· Kosten zonnepanelen: https://www.milieucentraal.nl/energie-besparen/zonnepanelen/kosten-en-opbrengst-zonnepanelen/
· Kosten windmolens: https://www.windmolenskopen.nl/wat-kost-een-windmolen/
· Kosten waterstoffabriek: https://www.waterstofmagazine.nl/feiten-cijfers/15-achtergronden/825-de-nieuwe-waterstofeconomie-biedt-grote-kansen
Over een thoriumreactor: https://vandebron.nl/blog/waarom-ook-thorium-geen-oplossing-voor-ons-klimaatprobleem-is
Geen opmerkingen:
Een reactie posten