Over energieprijzen en kernenergie

 

Over energieprijzen en kernenergie

Er zijn heel wat vraagtekens te zetten bij de huidige energieprijzen en het huidige energiebeleid. Het prijsbeleid van de energiemaatschappijen is vooral gebaseerd op veiligstellen van hun eigen bedrijfsbelang. En dat bedrijfsbelang is weer gericht op het primair veiligstellen van forse winsten. De aandeelhouders zijn tenslotte de eigenaren van de energiebedrijven. Er is onvoldoende compassie met de gebruiker en er is blijkbaar te weinig concurrentie om de prijzen echt te verlagen.

Is het u ook opgevallen? Het prijsplafond voor gas en elektriciteit wordt niet doorberekend in de maandelijkse voorschotten. Dit is het gevolg van een afspraak tussen de grote energiebedrijven en minister Rob Jetten. Zij vinden dat extra hoge voorschotten ook stimuleren tot meer energiebesparing. Dat mag wel zo zijn maar de te hoge voorschotten souperen wel een erg groot gedeelte van het vrij-besteedbaar inkomen op, waardoor ook andere wellicht noodzakelijke uitgaven worden opgeschort. Veel gezinnen hebben die ruimte eigenlijk niet. Daarbij komt dat de energiereuzen oneigenlijk als bank fungeren. Zij potten het geld op dat ze weer moeten teruggeven bij het opmaken van de jaarrekening. Doordat dit allemaal erg ondoorzichtig plaatsvinden kunnen mensen moeilijker hun werkelijke kosten inschatten en daar hun voorschot op aanpassen.

Prijsverlaging pas na het stookseizoen!

Afgelopen zomer hebben de energiebedrijven het gas voor de winterreserve duur ingekocht. Die meerkosten zullen ze ook weer moeten terugverdienen. Maar je kan deze kosten ook meer geleidelijk afschrijven. Terwijl de inkoopprijzen al sinds oktober fors gedaald zijn, heeft Essent nu pas prijsverlagingen aangekondigd voor 1 april aanstaande. Dat is dus wanneer het stookseizoen al nagenoeg ten einde loopt. Wij consumenten betalen deze winter dus voor het dure in de zomer ingekochte gas, terwijl de energiereuzen de gasreserves deze winter amper hebben hoeven aan te spreken en ons dus goedkoop gas hebben kunnen leveren. Tel uit hun winst.

Er is meer raadselachtig aan het prijsbeleid en hier is waarschijnlijk ook de overheid mee aan zet om hier verbetering in aan te brengen. Nu wordt de elektriciteitsprijs vooral door de gasprijs bepaald, terwijl er diverse andere vormen zijn van elektriciteit produceren. Vooral de duurzame opwekking van elektriciteit door windmolens en zonnepanelen is volledig onafhankelijk van de gasprijs. Duurzame energie wordt nu veel te duur verkocht en een aantal van die producenten weet niet wat ze met de winst moeten. De gemiddelde consument is er in ieder geval niet bij gebaat. En dat terwijl velen een contract hebben voor groene stroom en dus helemaal niet hoeven te betalen voor gas.

Salderen zonne-energie met gasgestookte stroom?

Eenzelfde kronkel zit ‘m in de discussie over het salderen van de geproduceerde elektriciteit van zonnepanelen door inmiddels meer dan een miljoen particulieren: de in de zomer meer geproduceerde elektriciteit mag worden ingeruild tegen meer afname in de wintermaanden. Het is in de meeste gevallen een foute redenering dat dit ongunstig is vanwege de hoge gasprijzen. Want de meeste particulieren met zonnepanelen hebben ook een contract voor de levering van groene stroom, ook in de winter. En daar mag geen gas aan te pas komen. Toch voor de saldering als gasprijzen aanvoeren, is oneigenlijk argument. Het nadeel van hoge gasprijzen zou alleen moeten worden doorberekend aan de gasgebruikers.

Kerncentrales gaan zonne- en windenergie dwarszitten?

Er is nog een risico dat wellicht wordt afgewenteld op de producenten van zonne- en windenergie. En dat is de bouw van kernenergiecentrales in het Zeeuwse Borsele wat de regering onlangs besloten heeft. Afgelopen week heeft ook de Provincie Limburg weer een stap gezet in het proces om kleine kernenergiecentrales in Limburg te bouwen. Een meerderheid van de huidige Provinciale Staten is daar voorstander van.

De bouw van een kernenergiecentrale is erg duur en de exploitatie daarvan dus een aanzienlijk risico. Omdat risico te verkleinen, zullen kerncentrales dus veel productie-uren moeten draaien. Zo wordt door de meer gespreide afschrijving de productieprijs natuurlijk lager.

Maar kerncentrales zijn niet zo flexibel in produceren, zeg maar in ‘aan- en uitzetten’. Zo heeft onderzoek in Frankrijk, dat nogal wat kerncentrales in bedrijf heeft, uitgewezen dat de ‘(Franse) kerncentrales zijn ontworpen om op een constant vermogen te werken: het is aan of uit’. De Franse kerncentrale volgen niet de vraag.

Het is technisch wel mogelijk is om kerncentrales meer flexibel in te zetten, maar men doet dat niet graag. Bij vermogenswisselingen in de kernreactor vinden ook aanzienlijke temperatuur- en stralingsbelastingswisselingen plaats. En daar kan zo'n kernreactor niet goed tegen. Er zal dus vaker erg duur onderhoud nodig zijn aan het hoogradioactieve deel van de centrale. Zie voor meer informatie Laka; documentatie- en onderzoekscentrum kernenergie: https://www.laka.org/nieuws/2022/hoe-regelbaar-zijn-kerncentrales-in-frankrijk-nou-echt-17347  

De atoomstroom wordt wel erg duur als de kerncentrale alleen bijspringt bij piekvraag. Het is waarschijnlijk dat de toekomstige exploitanten van nieuwe kerncentrales in Nederland ook waarborgen zullen eisen dat ze voldoende langdurig stroom mogen leveren om tegen een acceptabel tarief uit de kosten te komen. Dat betekent waarschijnlijk ook constant elektriciteit leveren en dus ook overdag. De komst van de twee nieuwe kerncentrales en misschien een paar kleintjes in Limburg, is dus een exploitatierisico voor alle bedrijven en particulieren die op duurzame wijze, dus met windmolens en zonnepanelen, elektriciteit produceren. Want al komt het overdag steeds vaker voor dat deze elektriciteit voldoende is voor de benodigde consumptie, het is veel gemakkelijker om de windmolens en de zonnepanelen van het elektriciteitsnet af te schakelen dan een kerncentrale. Deze ‘dubbele agenda’ van de voorstanders van kernenergie zou meer bekend moeten worden. Want deze politieke partijen benadelen zo ook hun eigen kiezers.

Er kan overigens wel een oplossing worden gevonden voor het gebruik van te veel geproduceerde stroom in de daluren. Deze elektriciteit kan worden ingezet in hopelijk flexibele installaties die waterstof produceren en die dus vooral kunnen draaien op de goedkope stroom in de daluren.

Kerncentrale bij Chemelot?

Mogelijk kan een kleine kernenergiecentrale (we negeren nu even het probleem van kernafval) goed functioneren bij Chemelot in Geleen, waar enkele enorme energieverbruikers zoals naftakrakers en kunstmestfabriek OCI staan. Maar dan is het niet meer dan billijk dat ze die centrale dan ook zelf betalen en exploiteren. Dan zullen we gauw zien (en ze zullen het zelf ook al hebben uitgerekend) dat dit niet eenvoudig is, zeker zonder overheidssteun. Zo hebben deze bedrijven, die over de hele wereld actief zijn, ook de mogelijkheid van stil leggen van deze locatie als de energieprijs te duur is. Dat was afgelopen najaar met de kunstmestfabriek van OCI het geval. Het bedrijf produceerde elders op de wereld zijn kunstmest en heeft afgelopen jaar zo grote winsten geboekt.