Hoe voorkom je de oorlog en creëer je duurzame vrede?

Hoe voorkom je de volgende oorlog ?

Er wordt heel veel over oorlog gepraat, maar veel te weinig over vrede. Toch wenst iedereen in vrede te leven. Zo is 100 jaar na het begin van de Eerste Wereldoorlog en 70 jaar na het einde van de Tweede Wereldoorlog nog zeer pijnlijk duidelijk hoe oorlog naast verschrikkelijk veel doden ook enorm veel lijden veroorzaakt waar mensen hun leven lang onder gebukt gaan.

Vrede is een absolute basisvoorwaarde om veilig te kunnen leven in een samenleving die ook alleen maar onder vrede goed kan functioneren. Alleen, als je in een (lange) periode van vrede leeft, dan realiseert zich menigeen niet hoe belangrijk dat is. Deze zomer is oorlog toch wel een stuk dichterbij gekomen. Wat niet alleen beangstigt, maar ook bij veel mensen het besef van het belang van vrede weer vergroot.

Staat in het langdurige conflict tussen Israël en Palestina de Derde Intifada op uitbreken? Het is een steeds terugkerende oorlog. Zoals zo vaak.

Vragen waar de vredesbeweging anno 2014 zich mee bezig moet houden, zijn: Hoe komen we uit deze vicieuze cirkels? Hoe bereik je vanuit een oorlogssituatie een duurzame vrede, waarbij mensen en volken weer (en waarschijnlijk met veel pijn) samenleven? Hoe handhaaf je vrede en hoe voorkom je daarmee de volgende oorlog? Waar liggen de oorzaken van gewapende conflicten en hoe kunnen deze redenen worden ontkracht voordat ze leiden tot een nieuwe escalatie?

De geschiedenis leert dat in een afgesloten oorlog vaak al de bron ligt van een nieuwe oorlog. Met de Vrede van Versailles aan het einde van de Eerste Wereldoorlog werd al de kiem gelegd voor de Tweede Wereldoorlog. En WO2 werd gevolgd door de Koude Oorlog maar ook door tal van oorlogen en conflicten zoals in Korea, Vietnam en diverse burgeroorlogen in Latijns Amerika. Na het opdelen van de Sovjetunie zijn er weer oorlogen en grensconflicten geweest in Tsjetsjenië, Georgië en nu de Oekraïne. President Vladimir Poetin wil de oude Sovjetunie weer herstellen?

Ook de conflicten in het Midden-Oosten zijn zeer langdurig, waar bij een wapenstilstand zelden de achterliggende oorzaken van de oorlog zijn aangepakt of weggenomen. Veel Soennieten zijn met Islamitische Staat in opstand gekomen tegen het Sjiitisch gedomineerde regime van Irak omdat ze bij de val van Saddam Hoessein slecht zijn behandeld. Veel Soennitische soldaten zijn naar huis gestuurd zonder bron van inkomen. Natuurlijk hebben zij daarmee een argument om in opstand te komen.

Israël heeft het afgelopen jaar in Gaza voor de derde keer zeer veel burgerslachtoffers gemaakt. Het is daarom logisch dat er wraakgevoelens ontstaan die zich wellicht binnenkort weer tegen Israël zullen richten? Het ‘oog om oog, tand om tand’ geldt niet alleen voor Joden.

We moeten creatievere oplossingen zoeken dan geweld. Je vijand verslaan en vernederen is een slecht begin voor duurzame vrede. Daarom is oorlog meestal de verkeerde oplossing van conflicten. Soms is een vijand, zoals IS, niet voor rede vatbaar, maar ook dan moet de oorlog tot een minimum beperkt worden en vooral gericht zijn op het beschermen van vredelievende burgers (waaronder meestal de meeste slachtoffers vallen) en het in de toekomst beschermen van de bevolking tegen nieuw oorlogsgeweld.

Vrede moet eerlijke vrede zijn, een vrede met respect. Een vijand moet tot vriend worden gemaakt. Zoals dat na WO2 is gebeurd met West-Duitsland en Japan. Dat zal ook bij Islamitische Staat en andere fundamentalistische bewegingen moeten gebeuren. Het alternatief is namelijk een eeuwige oorlog.

Het dienen van de (achterliggende) belangen van de wederzijdse vijanden is voorwaarde voor duurzame vrede. Hoewel dat niet eenvoudig is, is het noodzakelijk. Stapsgewijs verbeteren en zo vertrouwen terugwinnen. Dit is vaak een langdurig proces waarvoor veel geduld nodig is. Maar alleen zo wordt de oorlog zijn doel ontnomen.