Apple aanspreken op slechte arbeidsomstandigheden.

Apple aanspreken op slechte arbeidsomstandigheden.

Een dikke maand geleden kreeg ik van mijn werk een nieuwe telefoon (in bruikleen): een Apple iPhone 5. Sjiek dingetje, wel even wennen, maar het kan veel meer dan ik nu denk nodig te hebben. Enkele weken later kreeg ik van de provincie een iPad (ook in bruikleen). Ook sjiek. En ik heb er de eerste centimeter papier en enkele tientallen postzegels al mee uitgespaard.

En dan staat er donderdag 17 juli in onze Limburgse kranten dat de Inspectie Sociale Zaken en Werkgelegenheid (voorheen Arbeidsinspectie) is gestart met controles bij het bedrijf Pegatron in Breda. Pegatron repareert in opdracht van Apple iPhones uit de halve wereld. De arbeidsomstandigheden in de Bredase vestiging zijn ver beneden de maat. De rechten van de medewerkers, die vooral afkomstig zijn van uitzendbureaus zijn, moeten een geheimhoudingsverklaring ondertekenen. Vakbonden staan buitenspel en intern klagen betekent einde contract. Niet van deze tijd.

Pegatron heeft zijn oorsprong in Taiwan. Het bedrijf kwam vorig jaar ook al in opspraak vanwege belabberde arbeidsomstandigheden. In een Chinese vestiging van Pegatron overleed november vorig jaar de 15-jarige Shi Zhaokun aan een longontsteking. In de eerste drie weken dat hij meewerkte aan de productie van iPhones 5c heeft hij 79, 77 en 75 uur gewerkt. Daarna melde hij zich ziek.

In juli 2013 verscheen over drie Chinese vestigingen van de Taiwanese Apple-leverancier al een rapport van China Labor Watch, een in de Verenigde Staten gevestigde mensenrechtenorganisatie. Ze ontdekten er 86 overtredingen van de Chinese wetgeving, die internationaal toch al niet als bijzonder streng geldt. Op de werkvloer was onder meer sprake van kinderarbeid, discriminatie, verplicht overwerken en te lange werkdagen, slechte arbeidsomstandigheden en veiligheidsovertredingen.

Volgens de directeur van China Labor Watch is Pegatron nog erger dan Foxconn. Foxconn is het bedrijf dat voorheen veel voor Apple werkte. Het werd berucht vanwege de vele zelfmoorden. Aldus Limburgs Dagblad en Dagblad De Limburger.

Apple dus. Ik kijk nu met andere ogen aan tegen mijn iPhone en iPad. Uitgerekend Apple. Dat bedrijf dat zo’n hoge standaarden zegt na te streven. Waarvan eigenaren aan grootschalige liefdadigheid doen. Waar op het hoofdkantoor zo modern gewerkt wordt. Apple is een van de rijkste en winstgevendste bedrijven ter wereld. Een voorbeeldig bedrijf. Althans dat houden ze ons voor.

Men maakt zich de laatste tijd wel meer druk over arbeidsomstandigheden en ketenaansprakelijkheid bij producten in onze winkels. Denk aan de kledingindustrie in veel Aziatische ontwikkelingslanden. Hier en daar lijkt bij deze bedrijven enig bewustzijn te ontstaan dat het zo niet langer kan. De eerste verbeteringen zijn geconstateerd.

Wat heeft Apple het in verhouding veel gemakkelijker dan de kledingproductie die plaatsvindt bij ontelbare bedrijven, ateliers en thuiswerkers. Apple heeft slechts enkele producten en producenten waar ze hoge eisen stellen aan de wijze waarop die producten foutloos worden gemaakt. Daar moet toch controle mogelijk zijn dat ook de overige arbeidsomstandigheden aan de maat zijn. Want wantoestanden zoals hierboven beschreven heeft Apple toch niet nodig om economisch te overleven?

Consumenten kunnen Apple onder druk zetten om het blazoen op te poetsen. Dat brengt mij bij ‘maatschappelijk verantwoord ondernemen’. Veel bedrijven en overheidsinstellingen willen ook op deze wijze verantwoording afleggen over hun functioneren. Daar hoort ook de keten van inkoop van producten bij en de keuze voor het ene of het andere product. Beantwoordt het product niet alleen aan technische specificaties, maar is het ook een ‘schoon’ product? Is het geproduceerd zonder milieuvervuiling, hebben medewerkers een redelijk loon en beantwoorden de arbeidsomstandigheden tenminste aan de wettelijke eisen?

Het is voor consumenten en inkopers ondoenlijk om dat allemaal voor ieder product zelf uit te zoeken. Want wie zegt dat bijvoorbeeld Samsung zoveel beter is dan Apple? Maar samen moet dat kunnen. Via consumentenorganisaties, vakbonden en onafhankelijke onderzoeksorganisaties zoals het hierboven genoemde China Labor Watch. Dergelijke organisaties moeten hiervoor in de gelegenheid worden gesteld. Ze hebben steun nodig zonder hun onafhankelijkheid aan te tasten. Publiciteit over misstanden en dan daarnaar handelen door consumenten, bedrijven en overheden moeten verbeteringen bewerkstelligen. Als de betreffende bedrijven zoals in dit geval Apple, niet snel uit zichzelf al orde op zaken stellen.

Kippenboeren zijn blij met actie van Wakker Dier, maar veroorzaakten zelf het probleem.

Wakker Dier voert momenteel actie tegen de import van eieren en eierproducten afkomstig van legbatterijen. In Nederland zijn legbatterijen na een overgangstermijn van ettelijke jaren eindelijk verboden. Je zult in de winkel ook niet of nauwelijks nog kooi-eieren aantreffen. Maar bijna 23 % van de in Nederland geconsumeerde eieren (gemiddeld 44 eieren per persoon per jaar) eten we in producten waarin deze eieren zijn verwerkt. Denk daarbij aan mayonaise, koek en andere deegwaren, maar ook in kantines of restaurants. Volgens Wakker Dier zijn veel van deze eieren afkomstig van kippen die veel minder bewegingsvrijheid hebben dan de Nederlandse scharrelkippen of die zelfs buiten kunnen lopen.

Op 15 juli startte Wakker Dier een campagne tegen de ‘verborgen kooi-eieren’ die groothandels verkopen en fabrikanten in hun producten verwerken. Deze actie verdient natuurlijk onze steun. Als goedwillende consument word je gewoon belazerd. En dat terwijl het jaren geduurd heeft om de levensomstandigheden kippen in Nederland én Europa te verbeteren.

Hoewel legbatterijen in Europa inmiddels verboden zijn, worden ze echter in nogal wat landen gewoon nog gebruikt. Omdat de productie van een legbatterijei goedkoper is, is deze illegale productie onder andere door onze import nog lonend ook. Als dan ook nog onvoldoende controles zijn, dan is dit natuurlijk helemaal geen stimulans om stallen om te bouwen, wat tenslotte een forse investering is.

Die goedkope legbatterij-eieren zijn een zware concurrentie voor de Nederlandse kippenboeren. Hier is overproductie en dat veroorzaakt weer te lage prijzen. Bedrijven moeten hun productie verminderen en er zijn er al failliet gegaan. Dat het betere dierenwelzijn zich hier niet loont, is een kwalijke zaak. Geen wonder dat de kippenboeren nu de acties van Wakker Dier steunen.

Maar zoals wel vaker is er een keerzijde. Wat deden de kippenboeren met hun oude legbatterijen? Deze werden niet als oud ijzer verwerkt, maar werden buiten Europa verkocht, waar de kippen wel nog in kleine kooien mogen worden gehouden. En  van buiten de EU worden eiwit en eigeel geïmporteerd van kippen in legbatterijen die door Nederland zijn afgedankt. Ze noemen dat: ‘penny wise and pound foolish’: nog kortzichtig een paar centen willen verdienen aan een oude inboedel en vervolgens hiermee beconcurreerd worden. Dat is vragen om moeilijkheden.

Het is al eens eerder gebeurd: Nederlandse boeren kregen een paar jaar geleden een slooppremie voor oude stallen, maar vervolgens demonteerden ze die en verkochten ze deze aan het buitenland.

Het Landbouweconomisch Instituut LEI gaf aan dat de toekomst van de Nederlandse pluimveehouders onzeker is zolang voedselfabrikanten niet overstappen op scharreleieren. U en ik mogen onder leiding van Wakker Dier dat probleem opknappen, dat de boeren dus deels over zichzelf afgeroepen hebben.

Bron: Dagblad De Limburger en Limburgs Dagblad van 15 juli 2014.

PS Limburg maidenspeech 'garantstelling tbv Mediagroep Limburg

Provinciale Staten van Limburg 4 juli 2014

Agendapunt 7.2.2

Garantstelling ten behoeve van de Mediagroep Limburg.

Vooraf:

De commissie Welzijn, Cultuur en Leefbaarheid had in meerderheid (waaronder PS en GroenLinks) besloten dat het voorstel ‘Garantstelling ten behoeve van de Mediagroep Limburg’ niet rijp was voor behandeling en besluitvorming in Provinciale Staten. Op initiatief van de SP en met steun van GroenLinks is het voorstel door GS aangepast en toch in PS geagendeerd. Coalitiepartij VVD  en D66 hadden aangegeven om principiële redenen tegen het voorstel te  zijn. Onder deze ietwat verzwarende omstandigheden mocht ik mijn ‘maidenspeech’ houden. Hieronder een verslag, met twee aantekeningen: mijn bijdrage in tweede termijn (vooral reacties op andere Statenleden) is verweven in de eerste termijn. En ik heb in het onderstaande verhaal enkele alinea’s weer in cursief toegevoegd, die ik omwille van de tijd en toespitsing van mijn bijdrage tot de kern, niet heb uitgesproken.

Voorzitter, aangegeven was dat dit mijn maidenspeech is. Ik weet niet wat de verjaringstermijn van een maidenspeech is, maar ik mocht de Staten al zo’n 15 jaar geleden ook voor het eerst toespreken.

Onlangs vertelde een Russische verslaggeefster dat er enkele honderdduizenden mensen deelnamen aan een pro-Rusland demonstratie in het oosten van de Oekraïne. Er waren er in werkelijkheid (door Nederlandse verslaggevers geteld) nog geen 10.000.

Ik was onlangs in Vietnam. Als er tijdens de Vietnamoorlog niet veel onafhankelijke nieuwsgaring was geweest over de oorlogsmisdaden van de VS en de regering van Saigon, dan waren de mensen in de VS en overal ter wereld onvoldoende geïnformeerd geweest. Er waren dan ongetwijfeld minder indrukwekkende anti-Vietnamoorlog demonstraties geweest die het einde van de oorlog mee hebben bespoedigd.

In Egypte wordt momenteel een aantal journalisten van Al Jazeera gevangen gehouden. Ook in tal van andere landen staat de persvrijheid zwaar onder druk.

Gelukkig leven we in Nederland niet onder dergelijke omstandigheden. En met onder andere deze relativering wil GroenLinks ook het voorstel benaderen.

Mijn voorganger Gert-Jan Krabbendam is behoorlijk kritisch geweest over het voorstel. En terecht. De onafhankelijkheid van de media is een groot goed.  En de onafhankelijkheid  van deze kranten was in het geding met deze garantstelling.

Deze garantstelling is een belangrijk facet in de voorgenomen transactie en daarmee bij het voortbestaan van een kwalitatief redelijke krant. De eigenaren van de krant, de redactie en de journalisten zullen ons dankbaar zijn.

Persvrijheid  is in Nederland een groot goed. Echter, de onafhankelijkheid van de krant wordt vooral gewaarborgd omdat de eigenaren het redactiestatuut moeten respecteren. En ook de Provincie Limburg doet dat. Dit werd door gedeputeerde Ger Koopmans nog eens expliciet bevestigd in de overeenkomst behorende bij deze garantstelling.

Op een opmerking van de heer Van Wageningen (D66) stelde ik in tweede termijn dat GroenLinks niet beweert dat de onafhankelijkheid helemaal niet  wordt aangetast. Maar GroenLinks plaatst deze onafhankelijkheid wel in de Nederlandse persvrijheid ten opzichte van een aantal internationale misstanden. En ik wees nogmaals op het bestaan van een redactiestatuut als waarborg voor redactionele onafhankelijkheid ten opzichte van eigenaren.

En deze redactionele vrijheid is er bij alle uitgevers, waarbij we moeten constateren dat eind dit jaar zo’n 70 % van alle Nederlandse dagbladen in handen is van slechts twee uitgeversmaatschappijen.

Wij constateren dat de onafhankelijkheid door deze garantstelling iets minder groot is, maar wij zijn van mening dat dit geen doorslaggevend argument hoeft te zijn. En GroenLinks roept de media dan ook op om de overheden en de politiek kritisch te blijven volgen, want wij vinden het belangrijk dat wij met z’n allen via de nieuwsberichten van de diverse media verantwoording afleggen aan de burgers.

Dan is er het risico van precedentwerking voor deze steun. Die is wellicht aanwezig omdat het beoogde bedrijf Concentra in meerder media in Limburg deelneemt, maar ook andere bedrijven kunnen wellicht om steun vragen.

Op de eerste plaats constateren wij dat er sprake is van een garantie onder voorwaarden zoals gesteld in het ‘Uitvoeringskader sturing in samenwerking’, de ‘Financiële verordening’ en het ‘Treasurystatuut 2014’.

Omdat de heer Kirkels van de VVD zich (onbegrijpelijk) uitsprak tegen deze bedrijfssteun heb ik nog aangegeven dat ik wel aanneem dat de VVD deze toetsingskaders voor steun aan het bedrijfsleven wel ondersteund. Dat was mede aanleiding voor een interruptie van de heer Kirkels terwijl dat eigenlijk bij een maidenspeech niet de bedoeling is. Maar daarvoor was het ook geen ‘echte’ maidenspeech.

Omdat GroenLinks hier nog eens op aangesproken werd door de heer Kirkels van de VVD, ben ik in tweede termijn hier nog eens op ingegaan. De heer Kirkels gaf aan dat hem bekend was dat er enkele bedrijven een klachtprocedure zouden starten tegen deze steun aan de Mediagroep Limburg. Ik neem aan dat ook andere mogelijke steunaanvragen aan de hiergenoemde toetsing moeten voldoen en dat er dus ook een juridische borging is.

Maar zeker zo belangrijk is dat het risico van precedentwerking nu ook gekanaliseerd wordt door het in te stellen mediafonds, waaraan beleid en toetsingscriteria  verbonden zijn.  In het voorstel waren de uitgangspunten van het ondersteunende mediabeleid ook opgenomen. Met deze beleidsuitgangspunten is er dus ook sprake van steun die gebaseerd is op beleid en niet op willekeur. Dit was een groot verschil met het voorstel in de commissie WCL. En in de commissie was het ontbreken van beleid ook een van de grote kritiekpunten van Gert-Jan Krabbendam. Het is wel zo dat dit mediabeleid in de herfst nog verder worden uitgewerkt.

Wij hechten er grote waarde aan dat dit mediafonds onafhankelijk is en niet alleen toegankelijk is voor de krant maar voor alle media. Want er zijn veel innovaties gaande die wellicht een steun in de rug verdienen.

Vanuit GroenLinks beseffen we dat bij iedere aanvraag voor steun er een aantal argumenten zal zijn dat zich beroept op voorgaande aanvragen. Dat iedere aanvraag ook weer op zichzelf zal moeten worden beoordeeld en dat naast objectieve toetsingscriteria er ook altijd een politieke afweging zal zijn of je steun belangrijk vindt en dat de aanvraag in het verlengde ligt van de bestuurlijke en beleidsmatige doelen.

En in de richting van de VVD die nu tegen deze steun aan deze bedrijven was, terwijl ze van vele zijden erop werden aangesproken dat ze in het verleden ‘graag’ het bedrijfsleven steunden: Overigens komt het wel vaker voor dat de overheid bedrijven steunt. En ook dat deze provincie wel  risicovollere steun heeft verleend aan zeker in de ogen van GroenLinks discutabelere doelen.

In de commissie WCL was ook nog de vraag aan de orde of de overheid zich met de media mag  bemoeien? Kan ook anders worden gesteld: de overheid bemoeit zich al met media: er worden advertenties geplaatst en er worden bijvoorbeeld zo nu en dan projecten gefinancierd in de vorm van documentaires en artikelenreeksen.

Wat de noodzaak van deze lening is, is voor GroenLinks niet 100 % helder. Daarvoor zijn dit soort transacties altijd wat schimmig vanwege het feit dat je niet in de boeken mag kijken van de betrokken bedrijven. Wat we ons kunnen bedenken is dat deze garantstelling bedrijfseconomisch noodzakelijk is geworden omdat de vermogenspositie van de Mediagroep Limburg beneden peil is geraakt. MGL is door de bezuinigingen van zijn eigenaren  waarschijnlijk een uitgemolken melkkoe.

In de beantwoording door gedeputeerde Ger Koopmans gaf hij aan dat GS de boeken wel heeft ingezien en door twee onafhankelijke bureau is hierover advies uitgebracht, dat wel nodig is voor de doorverkoop van MGL naar Concentra.

Voor coalitiepartij VVD was dit niet overtuigend. De VVD handhaafde haar standpunt ondanks de aangedragen argumenten. Zij vonden de noodzaak van de garantielening  niet voldoende onderbouwd en daardoor ook niet nodig. GroenLinks werd hier ook op aangesproken door de heer Kirkels. In tweede termijn heb ik erkend dat GroenLinks geen echte onderbouwing bekend is, maar het is voor ons wel voldoende aannemelijk. Zeker als GS dit zo duidelijk aangeven. Deze niet 100 %-zekerheid voor ons dan ook geen doorslaggevende reden om het voorstel af te wijzen, zoals de VVD wel doet. 

Een zorg is nog de pluriformiteit in de Limburgse krantenwereld. In West-Nederland is het landschap aan kranten nog groot, in Limburg verschijnen deze kranten ook, maar we hebben slechts één krant, weliswaar met twee titels, die het regionale nieuws verslaat. Het is dan ook volgens GroenLinks van publiek belang dat deze krant blijft voortbestaan. Echter, de concurrentie is  beperkt. Maar ook de pluriformiteit is geringer dan men denkt. Vroeger hadden we LD en DDL. En het LD heeft ook eigenaar De Telegraaf overleefd. Hoe dan ook, kranten werken tegenwoordig veel samen door artikelen uit te wisselen en een gemeenschappelijke persdienst. De pluriformiteit is daarmee geringer dan op het eerste gezicht.

Ook mogen we de ogen niet sluiten voor het feit dat de oplages van kranten al langer in een neerwaartse spiraal verkeren. Het toekomst perspectief van de krant is maar mager vanwege de vergrijzing, krimp en dat krant lezen vooral bij de jeugd uit is. Daarvoor is het noodzakelijk dat de krant wordt gerevitaliseerd, zich vernieuwd en ook andere wegen bewandelt om zijn nieuws te verspreiden.

Concluderend,

Eerder dit jaar heeft de fractie van GroenLinks al betoogd dat een beperkte steun van de krant te overwegen valt.

Sinds de behandeling is de commissie WCL is het voorstel aanzienlijk verbeterd. In het bijzonder door het koppelen van deze garantstelling aan het mediabeleid in wording en het in te stellen mediafonds, is voor een belangrijk deel tegemoet gekomen aan de door Gert-Jan Krabbendam in de commissie WCL gedane bedenkingen. Daarom zal GroenLinks het voorstel steunen. Daarbij zullen we het college zeker kritisch blijven volgen en ieder volgend voorstel in het kader van het mediabeleid op zijn merites beoordelen.  Wij verzoeken u dan ook om een regelmatige voortgangsrapportage. Maar dit komt naar GroenLinks aanneemt zeker dit najaar terug bij het voorstel voor het nieuwe mediabeleid.

Tot slot merkte ik op dat ik het ook wel politiek aardig vond om dit voorstel aan een meerderheid te helpen (daar waar coalitiepartij VVD het liet afweten).