Terugblik Café Mondiaal over Tweede Kamerverkiezingen:
Wil de politiek zich echt inzetten voor mondiale thema’s?
Op 9 november werd de 87ste Café Mondiaal gehouden. Deze stond in het teken van de Tweede Kamerverkiezingen op 22 november aanstaande. Dit gesprek hebben we ‘gestroomlijnd’ door zes onderwerpen of stellingen met de aanwezige politieke partijen te bespreken. Deze onderwerpen liggen rechtstreeks in het verlengde van de (op zich brede) aandachtsvelden van HeerlenMondiaal en sluiten ook aan bij de VN Duurzame Ontwikkelingsdoelen (SDG’s). De aanwezige politieke partijen konden aangeven wat hun politieke plannen zijn voor deze onderwerpen en hoe zij zich hierin onderscheiden van de andere partijen.
Namens de politieke partijen waren aanwezig: Pascale Plusquin, Partij voor de Dieren, nummer 8; Evelien van Roemburg, GroenLinks-PvdA, nummer 35; Ralph Diederen, CDA, ummer 15; Vincent Verouden, NSC, nummer 32; Jorge Wolters Gregório, SP, nummer 12 en Roos Verheijen, D66-Heerlen commissielid. Maarten Verkerk, ChristenUnie, lid Eerste Kamer heeft zich moeten afmelden. De aanwezigheid van zoveel kandidaten is op zich al erg mooi te noemen voor zo’n toch relatief kleinschalige bijeenkomst als Café Mondiaal. Om ‘überhaupt’ op de kandidatenlijst te komen van een landelijke partij moet je toch wel wat in je mars hebben. Gelukkig was met 24 personen het zaaltje van Café Pelt goed gevuld.
1. Stelling Onderwijs in Nederland
In onze samenleving bestaat een groot aantal wezenlijke problemen, zoals laaggeletterdheid en geen gebruik van computers of smartphone, een kansarme jeugd en schooluitval, onvoldoende saamhorigheid en onvoldoende aansluiten op de arbeidsmarkt. Heerlen-Noord laat hier voldoende voorbeelden van zien. Hiervoor kan het onderwijs een oplossing of tenminste een aanzienlijke vermindering bewerkstelligen?
Stelling:
Alle kandidaten waren het grotendeels met deze stelling eens, maar opvallend was dat er vanuit de overige aanwezigen (die deels ook in het onderwijs hebben gewerkt) wel heel forse kritiek kwam op het huidige onderwijs en vooral op de vercommercialisering van het onderwijs.
2. Stelling Amazonewerkgroep Heerlen
Rens Trimp lichte deze stelling toe: de verwoesting van het Amazonegebied omvat onder andere het kappen van tropisch regenwoud en winning delfstoffen. Dit gaat gepaard met schending van mensenrechten van de inheemse bevolking). Veel Nederlandse bedrijven, banken, pensioenfondsen, adviesbureaus, veevoerimporteurs dragen hieraan bij.
Het is van het grootste belang dat het ethisch handelen van bedrijven en banken in het buitenland de hoogste prioriteit krijgt en niet ondergeschikt gemaakt wordt aan economisch belang. Het blijkt dat dit niet vanzelf gaat. Welke taak zien de partijen voor de Nederlandse overheid?
Stelling: er moet snel Nederlandse en Europese wetgeving komen die bedrijven, banken en pensioenfondsen dwingt internationaal maatschappelijk verantwoord te handelen.
Rens Trimp heeft deze stelling toegelicht. Ook deze stelling ontmoette weinig kritiek. Wel was opvallend dat de progressievere partijen meer actie willen van onze overheid en de andere zich vooral richten op Europa voor meer gezamenlijke actie. Dat is bij bijvoorbeeld bij het CDA wel opvallend want datzelfde Europa is met zijn richtlijnen voor stikstof, bestrijdingsmiddelen en water ook regelmatig als grote ‘boosdoener’ afgeschilderd.
3. Stelling Nederlandse Vredespolitiek
Op veel plaatsen in de wereld is er geen vrede. Er zijn ook in veel landen waar geen oorlog heersen grote politieke spanningen en worden mensenrechten geschonden. Nederland accepteert oorlogen te gemakkelijk. De Nederlandse politiek neemt in haar houding en standpunten ten opzichte van oorlogen en internationale conflicten in Oekraïne, Syrië, Israël – Palestina, Iran en Afghanistan, Jemen, Soedan, Nagorno-Karabach, de benarde positie van vrouwen in Iran en Afghanistan, geen specifiek of actief vredestichtende rol op zich.
Stelling: Nederland moet een meer vredestichtende (voorbeeld)rol op zich nemen, onder andere door handelsbelangen minder leidend te laten zijn. ‘Vrede en Mensenrechten mogen wat kosten.’
4. Stelling versnelling energietransitie
Het beleid ten opzichte van de
klimaatverandering en de energietransitie gaan hand in hand, Beiden gaan
duidelijk niet snel genoeg. Moeten de klimaatafspraken van Parijs worden
aangescherpt? Moet de houding ten opzichte van de grote energiegebruikers minder
vriendelijk worden (versnelde afbouw 40-46 M€/jaar ‘energiesubsidie’?), hoe
staan we tegenover kernenergie? Nadruk op elektrische auto’s of meer openbaar
vervoer? Versneld verhogen van de vliegtax en accijns op fossiele brandstof?
Stelling:
De stelling was aangepast vanuit een petitie van Milieudefensie. Op dat ‘in één klap’ kwam wel kritiek, maar de bedoeling was waarschijnlijk te zeggen dat deze omschakeling ook de verduurzaming van woningen fors zal versnellen. En dat daarmee meer doelen tegelijk worden bereikt. De grootste tegenstellingen waren natuurlijk op het gebied van kernenergie. GroenLinks/PvdA en PvdD waren het meest uitgesproken tegen. ‘Het enige duurzame aan kernenergie is het kernafval’, zei Geert Gabriëls (nummer 15 op de lijst GroenLinks-PvdA onlangs in Dagblad De Limburger. Maar er waren ook mensen die vroeger fel tegen waren nu aan het twijfelden. Opvallend was dat vanuit de zaal nog de suggestie werd gedaan om vooral in te zetten op kernfusie. Dat ontmoette ook weer behoorlijk weerwoord.
5. Stelling bestaanszekerheid én armoedebestrijding
Wim van Kempen: “Geen kind zou met honger naar school moeten gaan” (uitspraak jongetje van 11 jaar in de Volkskrant van 3-2-23.) Toch ‘floreren’ de voedsel- en kledingbanken. L1 houdt een succesvolle actie ‘Geef een jas’. En zijn er op basisscholen ontbijten en/of lunches nodig. Ook is door gebrek aan geld geen duurzamer consumptiepatroon (waaronder gezonder eten) mogelijk.
Afgelopen najaar bij de voorstellen van de Rijksbegroting worden de verschillen weer groter:
|
Inkomen |
Voorstel verbetering |
In geld: |
|
< € 29.500 |
1,1 % |
Max € 324,50 erbij. |
|
€ 47.500 - € 107.500 |
2,1 % |
€ 997,50 – € 2.257,50 erbij. |
|
> € 107.500 |
1,5 % |
Meer dan € 1.612,50 erbij. |
Ook neemt het aantal miljardairs en miljonairs toe en ze weten meestal voldoende mazen te vinden om maar weinig belasting te betalen.
Stelling: de politiek moet serieus werk maken van armoedebestrijding én het hoger belasten van de hogere inkomens en vermogens, anders wordt niet alleen de tweedeling in de maatschappij alleen maar groter, maar groeit ook de onvrede in de samenleving.
6. Stelling vertrouwen in politiek en samenleving
Het vertrouwen in de politiek en de overheid is belabberd. De politiek heeft het er ook naar gemaakt. Een van de belangrijkste klachten is dat de overheid niet naar de burger luistert en/of de burger niet serieus neem. Daar staat tegenover dat het ook nodig kan zijn dat de overheid ‘nee’ zegt als burgers eisen stellen, die tegen het algemeen maatschappelijk belang ingaan.
Om het vertrouwen van de burger terug te winnen zijn wellicht ook nieuwe democratische instrumenten en processen nodig zoals het burgerberaad? Wat moet er fundamenteel veranderen in het overheidshandelen? Maar is er de wil om echt iets veranderen?
Fons Apers van het Humanistisch Verbond heeft deze stelling verder toegelicht.
Stelling: het Burgerberaad versterkt de betrokkenheid van burgers bij het democratisch proces, en daarmee hun vertrouwen in dat proces.
Terugblik
Het was zeker een geslaagde avond. maar het gesprek was ook erg levendig. Het was vooral uitwisseling van standpunten en daarmee inhoudelijk, dus zonder opvallend politiek gehakketak. De meeste stellingen waren eigenlijk niet onderscheidend genoeg, want de meeste aanwezigen waren het er mee eens. Maar er zaten voldoende aanknopingspunten in voor het gesprek. Ook al waren er alleen politieke partijen aanwezig vanuit het midden en links daarvan, er waren voldoende verschillen van mening tussen de vertegenwoordigers van de politieke partijen en ook de overige aanwezigen.
Of de bijeenkomst heeft geleid tot voldoende verdieping bij de aanwezige kiezers en heeft bijgedragen aan hun uiteindelijke keuze op 22-11, is verder niet gepeild. Ook niet of de politici voor hun partij stemmen van zwevende kiezers hebben gewonnen.
Ik vind dat de vertegenwoordigers van de politieke partijen allemaal goed hun standpunten naar voren brachten. Aan de linkerzijde werd het meestal wat scherper geformuleerd, wat natuurlijk ook goed voorkomt uit een meer oppositionele rol tot nu toe. En ik heb de indruk dat de inbreng van CDA, D66 en NSP ook wat voorzichtiger, diplomatieker en genuanceerder was.
In ieder geval een pluim voor alle vertegenwoordigers van de deelnemende politieke partijen, waarvan ik ook aardige complimenten kreeg over deze avond. Wat me op het laatst deed opmerken dat gezien de huidige politieke verhoudingen, hier misschien wel de meest ideale coalitie uit kan voortkomen. Maar daarmee lokte ik bijna een nieuwe discussie over uit.
Ps.: dit verslag heb ik geschreven op persoonlijke titel. Het is geen erg gedetailleerd verslag maar meer een impressie. Omdat ik de gespreksleider was heb ik geen aantekeningen kunnen maken.
