Vredesplatform Heerlen: reflectie op het thema ‘Land is je leven’ bezien vanuit de ‘vredesbeweging’ over de oorlog in Oekraïne.
Een reflectie geven vanuit de vredesbeweging op de oorlog in Oekraïne en de verschrikkelijke misdragingen van het Russische leger, is eigenlijk een onmogelijke opgave. Wat het Rusland van president Vladimir Poetin gedaan heeft en nog doet, tart de algemeen geaccepteerde menselijke waarden zoals deze opgenomen in de Rechten van de Mens en de algemeen geldende internationale afspraken tussen landen die zijn verwoord in het Handvest van de Verenigde Naties en de Conventies van Geneve over oorlogvoering en humanitair recht.
Hoe ga je dan om met een machthebber die een land vertegenwoordigt dat de meeste internationale verdragen mee heeft onderschreven, maar ze vervolgens met de voeten treedt? In hoeverre moet je begrip hebben voor Poetins argumenten, die deels volledig ongenuanceerd zijn, inconsequent en uit zijn verband zijn gerukt, en deels ook, bezien vanuit zijn gezichtspunt in de kern begrijpelijk zijn. En dan duiden we erop dat Rusland zich bedreigt voelt door de oprukkende NAVO in Oost-Europa. Hadden de voormalige Oostbloklanden beter neutrale landen kunnen zijn geworden of gebleven? En kunnen of willen ‘we’ dat terugdraaien?
Hoe moet je als vredesbeweging reageren op de oorlog in Oekraïne zelf? Hoe leggen we het thema ‘Land is je leven’ uit? Moet de vredesbeweging volledig pacifistisch blijven? Dat is wel erg gemakkelijk gesteld vanuit onze positie. Of hebben het Oekraïense volk en hun overheid het recht om hun land en hun vrijheid ook met wapens te verdedigen tegen de brute Russische inval? En zijn daarmee ook vanuit de vredesbeweging wapenleveranties gerechtvaardigd? En hoever bevinden we ons dan op een hellend vlak? Waar moet de vredesbeweging dan de ‘rode lijn’ leggen?
Voor de vredesbeweging is het noodzakelijk dat er altijd vreedzame middelen worden ingezet om een conflict te beëindigen. Er worden ook veel niet-militaire middelen ingezet. Denk aan alle sancties tegen Rusland en Wit-Rusland. Maar daar zijn ook vraagtekens bij en grenzen aan te stellen. Niet alleen om ervoor te zorgen dat de oorlog zich niet uitbreidt tot het gebied van de NAVO-lidstaten. Dat een allesvernietigende kernoorlog ook ten koste van veel voorkomen moet worden. Of dat onze energievoorziening en daarmee het functioneren van onze samenleving te zeer wordt bemoeilijkt?
We moeten ook de nuance en de mogelijke negatieve neveneffecten van sancties niet uit het oog verliezen. Zo dient de Russische bevolking te worden ontzien wat basisbenodigdheden betreft zoals voedsel en medicijnen. Want als de boycotmaatregelen de bevolking te veel benadelen, keert het volk zich dan tegen Poetin? Of drijven harde maatregelen het volk, dat door leugens, manipulatie en eenzijdig nieuws een mening pro Poetin heeft, in Poetins armen?
Uiteindelijk zal ook de oorlog in Oekraïne moeten worden beëindigd aan de onderhandelingstafel. We kunnen Poetin daarom ook niet te veel isoleren. We moeten vooral blijven praten en luisteren (dialoog). Jezus ging ook om met de tollenaars, al joeg hij boos de handelaren de tempel uit.
De diplomaten zullen vooral argumenten moeten gebruiken waar Poetin wel ontvankelijk voor is. Maar ze moeten weer waken voor al te grote concessies. Denk aan de al toegegeven neutraliteit voor Oekraïne of het land demilitariseren als de wederzijdse machtsblokken dan ook de vrede waarborgen. Rusland moet dan ook Oekraïne respecteren als een zelfstandige staat die eigen keuzes mag maken zoals lid worden van de Europese Unie. Wat gebeurt er met de Krim en (delen van) de Donbas? Wat als Poetin zich als winnaar kan benoemen? Mag hij dan blijft zitten? Of moeten Poetin en zijn regering zich ook verantwoorden voor hun daden, bijvoorbeeld voor het Internationaal Strafhof in Den Haag?
In Rusland zijn oppositionele krachten nagenoeg uitgeschakeld. Het zou goed zijn als er op basis van externe informatievoorziening een brede vredelievende burgerbeweging in Rusland ontstaat die Poetin kan beïnvloeden. Bijvoorbeeld vanuit de soldatenmoeders, de kerk, oligarchen, het maatschappelijk middenkader, (protesterende) burgers? En kunnen we die tegenkrachten vanuit het westen, vanuit onze vredesbeweging en in het bijzonder PAX, ondersteunen, zonder dat die organisaties gelijk als westerse spionnen worden vervolgd?
Want uiteindelijk moet het doel zijn dat Rusland zonder Poetin een vredelievende en menslievende democratie wordt.
We gedenken vandaag (Goede Vrijdag) de kruisiging van Jezus van Nazareth. Hij predikte ook de Vrede. Hij ging bij het verdedigen van zijn principiële standpunten tot het uiterste. Daarbij is hij in veel opzichten een voorbeeld geweest. Hij heeft ons bij tal van levensvraagstukken geïnspireerd. Geweldloosheid is daarbij een uitgangspunt. Jezus heeft zich uiteindelijk niet met geweld verdedigd, maar zich op een gruwelijke wijze laten vermoorden. Met opzet? Het is echter moeilijk om zijn handelen met de daarbij horende consequenties ook van toepassing te verklaren op de wrede oorlog van het Rusland van Poetin in Oekraïne.
Harrie Winteraeken
Deze tekst is uitgesproken tijden de Goede Vrijdagviering op 15 april 2022 in het Savelbergklooster, Gasthuisstraat 2 Heerlen. Het thema van deze Goede Vrijdagviering is ‘Land is je leven’, dat eveneens betrekking heeft op de Vastenactie in Brazilië.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten