Veelbelovende politieke lente, maar nog geen echte Linkse Lente

Veelbelovende lente in politiek Nederland, maar nog geen echte Linkse Lente.

De gelegenheidscoalitie van VVD, CDA, D66, GroenLinks en ChristenUnie is een perfecte eerste stap in de goede richting. Er zijn enkele stevige piketpalen uitgezet waaronder een zeer heldere breuk met de oude coalitie van VVD en CDA met gedoogpartner PVV. Om met de laatste te beginnen, ook al krijgen Wilders cs bij de komende verkiezingen nog behoorlijk wat zetels, ik neem aan dat de politieke gijzeling van Nederland door de PVV verleden tijd is. De VVD en CDA lijken te beseffen dat het te rechtse beleid onvoldoende draagvlak heeft in de samenleving.
De andere drijfveer voor een forse compromisbereidheid van VVD en CDA is het halen van de Europese norm van maximaal 3 % tekort op de overheidsbegroting. Dat wordt waarschijnlijk belangrijker gevonden dan de wijze waarop. Nu zijn er ook forse maatregelen in het vooruitzicht gesteld maar het terugdraaien van eerdere bezuinigingsmaatregelen wordt ook door VVD en CDA toegejuicht.

GroenLinks heeft hier een beeldbepalende rol in gespeeld. Perfect. Dat is dé functie van GroenLinks. Dat heb ik ook betoogd bij de wijze van optreden van GroenLinks bij het aandragen van de beleidswijzigingen die van de Kunduz-missie van een militaire missie een politiemissie maakte (niet maximaal, maar wel maximaal haalbaar).

Nu heeft GroenLinks ook zijn mogelijkheden optimaal benut. Besef wel dat GroenLinks maar 10 zetels heeft, dus maar 6,5 % van de Kamer en 13 % van de gelegenheidscoalitie. In het nieuwe compromis zijn dus bovenmatig veel GroenLinkse thema’s toegevoegd. Dat wordt gewaardeerd door velen, mede omdat GroenLinks, samen met D66 en ChristenUnie het imago van de politiek sterk verbeterd hebben.

Maar er is pas sprake van een eerste stap. Vooral om het vertrouwen te winnen van Brussel en de (economische) samenleving. Dat lijkt voorlopig te zijn gelukt. Maar deze omwenteling moet nog nader worden onderbouwd en praktisch worden uitgewerkt. Dan zullen ook moeilijke punten aan de orde komen, zoals het effect van de Btw-verhoging, de effecten op de woningmarkt voor starters of huurders met een kleine beurs, of de overgang naar één maand later pensioen, zoals Agnes Jongerius van FNV opmerkt. Dan wordt ook duidelijk of bereikt wordt wat is bedoeld en/of er niet toch naar alternatieven moet worden gezocht.

Hoewel het totaalpakket redelijk evenwichtig lijkt en de pijn beter verdeelt dan eerst de bedoeling was, is er natuurlijk ook kritiek. En deels terecht. Waarom zijn bepaalde eerdere bezuinigingsmaatregelen waar bijvoorbeeld GroenLinks ook fel tegen gekant was, niet ook terug geschroefd? En waarom is niet gekozen voor weer andere maatregelen, waar GroenLinks, PvdA en SP nog meer voorstander van waren? Verklaringen moeten worden gezocht in de korte periode van onderhandelingen, de uitgangspositie waar CDA en VVD zich ook aan gebonden weten en de maar 10 zetels van GroenLinks.

Voor dit moment is het voldoende. Voor- en tegenstanders erkennen echter dat de houdbaarheid van de afspraken van deze week maar beperkt is. Ze hebben vooral een korte termijnfunctie met als enig echt vaststaand punt dat het geheel aan de 3 % norm voldoet. Voor ieder die nog beter wil, is er nog de uitweg van de verkiezingen. Zoals dat hoort. Dan en in de daarop volgende coalitievorming worden de kaarten opnieuw geschut. Daar liggen kansen voor PvdA en SP, maar ook voor GroenLinks om weer nieuwe stappen te zetten in de richting van de samenleving die ze voorstaan. In dat perspectief gezien heeft de gelegenheidscoalitie slechts de mogelijkheden open gehouden door de brand te blussen. Het weer opbouwen moet nog starten.
En als er veel mensen zijn die terug willen naar de koers van het oude kabinet Rutte en een versterking van het politieke streven van die partijen, dan moeten ze vooral daarop stemmen. Maar ik denk dat de gemiddelde kiezer verstandiger is dan een ezel, en die stoot zich al geen twee keer aan dezelfde steen.