Bezuinigen op studenten: meer thuis studeren en dubbel terugbetalen studiekosten?

In het bestrijden van de economische crisis dreigen ook studerenden bovenmatig te moeten bijdragen. Er dreigen bezuinigingen op de beurzen en de openbaar vervoerregeling. Het lijkt erop dat men ernaar streeft dat er meer vanuit thuis wordt gestudeerd.
Hoewel de meeste volwassenen eigenlijk het ouderlijk huis willen verlaten, wordt waarschijnlijk gedacht dat thuis studeren niet zo’n probleem hoeft te zijn voor de Randstad. Daar is met relatief korte afstanden volop aanbod van onderwijs, in alle vormen en maten. Maar gaan die bezuinigingen niet extra problemen veroorzaken in de buitenprovincies? Want daar is het aanbod minder gevarieerd en zijn de afstanden groter.
Zo kan het bovenmatig bezuinigen op studenten ook voor Limburg en in het bijzonder Maastricht een probleem worden. Er zullen minder studenten van ‘verder weg uit Nederland’ komen. Die tendens is nu al duidelijk zichtbaar. Het aantal buitenlandse studenten neemt wel toe, omdat Maastricht een aantrekkelijke studiestad is. Maar inmiddels staat ook de compensatie voor buitenlandse studenten ter discussie.

Een van de geopperde varianten om te bezuinigen is een volledige leenbeurs. Je zal je maatschappelijke carrière maar beginnen met een nog grotere schuld. Ook een extra probleem als je als starter een hypotheek wil hebben. Tegenwoordig is dat al een grote last voor de meeste studenten.
De leenbeurs wordt vaak vergoelijkt met het perspectief op een hoger inkomen: “Later verdienen die studenten toch genoeg.” En waarschijnlijk is er ook een positief verband tussen de mate van genoten onderwijs en de inkomsten uit arbeid. Maar als men een relatief hoog inkomen heeft, dan betaalt men over het algemeen ook fors meer belasting. Zo betalen de gestudeerden indirect toch al de kosten van hun studie terug. Dan hoeft men er rechtstreeks niet nog meer voor te betalen?

Veelbelovende politieke lente, maar nog geen echte Linkse Lente

Veelbelovende lente in politiek Nederland, maar nog geen echte Linkse Lente.

De gelegenheidscoalitie van VVD, CDA, D66, GroenLinks en ChristenUnie is een perfecte eerste stap in de goede richting. Er zijn enkele stevige piketpalen uitgezet waaronder een zeer heldere breuk met de oude coalitie van VVD en CDA met gedoogpartner PVV. Om met de laatste te beginnen, ook al krijgen Wilders cs bij de komende verkiezingen nog behoorlijk wat zetels, ik neem aan dat de politieke gijzeling van Nederland door de PVV verleden tijd is. De VVD en CDA lijken te beseffen dat het te rechtse beleid onvoldoende draagvlak heeft in de samenleving.
De andere drijfveer voor een forse compromisbereidheid van VVD en CDA is het halen van de Europese norm van maximaal 3 % tekort op de overheidsbegroting. Dat wordt waarschijnlijk belangrijker gevonden dan de wijze waarop. Nu zijn er ook forse maatregelen in het vooruitzicht gesteld maar het terugdraaien van eerdere bezuinigingsmaatregelen wordt ook door VVD en CDA toegejuicht.

GroenLinks heeft hier een beeldbepalende rol in gespeeld. Perfect. Dat is dé functie van GroenLinks. Dat heb ik ook betoogd bij de wijze van optreden van GroenLinks bij het aandragen van de beleidswijzigingen die van de Kunduz-missie van een militaire missie een politiemissie maakte (niet maximaal, maar wel maximaal haalbaar).

Nu heeft GroenLinks ook zijn mogelijkheden optimaal benut. Besef wel dat GroenLinks maar 10 zetels heeft, dus maar 6,5 % van de Kamer en 13 % van de gelegenheidscoalitie. In het nieuwe compromis zijn dus bovenmatig veel GroenLinkse thema’s toegevoegd. Dat wordt gewaardeerd door velen, mede omdat GroenLinks, samen met D66 en ChristenUnie het imago van de politiek sterk verbeterd hebben.

Maar er is pas sprake van een eerste stap. Vooral om het vertrouwen te winnen van Brussel en de (economische) samenleving. Dat lijkt voorlopig te zijn gelukt. Maar deze omwenteling moet nog nader worden onderbouwd en praktisch worden uitgewerkt. Dan zullen ook moeilijke punten aan de orde komen, zoals het effect van de Btw-verhoging, de effecten op de woningmarkt voor starters of huurders met een kleine beurs, of de overgang naar één maand later pensioen, zoals Agnes Jongerius van FNV opmerkt. Dan wordt ook duidelijk of bereikt wordt wat is bedoeld en/of er niet toch naar alternatieven moet worden gezocht.

Hoewel het totaalpakket redelijk evenwichtig lijkt en de pijn beter verdeelt dan eerst de bedoeling was, is er natuurlijk ook kritiek. En deels terecht. Waarom zijn bepaalde eerdere bezuinigingsmaatregelen waar bijvoorbeeld GroenLinks ook fel tegen gekant was, niet ook terug geschroefd? En waarom is niet gekozen voor weer andere maatregelen, waar GroenLinks, PvdA en SP nog meer voorstander van waren? Verklaringen moeten worden gezocht in de korte periode van onderhandelingen, de uitgangspositie waar CDA en VVD zich ook aan gebonden weten en de maar 10 zetels van GroenLinks.

Voor dit moment is het voldoende. Voor- en tegenstanders erkennen echter dat de houdbaarheid van de afspraken van deze week maar beperkt is. Ze hebben vooral een korte termijnfunctie met als enig echt vaststaand punt dat het geheel aan de 3 % norm voldoet. Voor ieder die nog beter wil, is er nog de uitweg van de verkiezingen. Zoals dat hoort. Dan en in de daarop volgende coalitievorming worden de kaarten opnieuw geschut. Daar liggen kansen voor PvdA en SP, maar ook voor GroenLinks om weer nieuwe stappen te zetten in de richting van de samenleving die ze voorstaan. In dat perspectief gezien heeft de gelegenheidscoalitie slechts de mogelijkheden open gehouden door de brand te blussen. Het weer opbouwen moet nog starten.
En als er veel mensen zijn die terug willen naar de koers van het oude kabinet Rutte en een versterking van het politieke streven van die partijen, dan moeten ze vooral daarop stemmen. Maar ik denk dat de gemiddelde kiezer verstandiger is dan een ezel, en die stoot zich al geen twee keer aan dezelfde steen.

Einde politieke carrière Bleker en Koopmans?

Einde politieke carrière CDA'ers Henk Bleker en Ger Koopmans? Terugkeer van Camiel Eurlings is niet aan de orde?

Het CDA is aan een grote omwenteling bezig. Ze moeten wel. De oude koers heeft bewezen de partij en het land geen goed te doen. Het CDA was te veel verrechtst. In de koersdiscussie enkele maanden geleden werd al duidelijk dat men terug wil naar het ‘radicale midden’. (Radicaal in de zin van ‘terug naar de wortels’) Nu kunnen ze meeliften met de nieuwe, optimistische lente.
Als het zo uitgevoerd wordt, dan is zo’n CDA een goede gesprekspartner voor links van het midden.
Maar het mogen geen mooie woorden blijven die dienen als camouflage voor een rechtse koers in de praktijk. Dat is in het verleden al vaak genoeg het geval geweest. Om vertrouwen te winnen zal het CDA zijn rechtse veren moeten afschudden, zowel in Nederland als in Limburg. Mensen die zich te veel associeerden met de VVD en PVV zullen het veld moeten ruimen. Ger Koopmans en Maxime Verhagen lijken dat te beseffen.

Henk Bleker is ook te veel ‘besmet’. Hij stond als interim-voorzitter mee aan de basis van het kabinet VVD-CDA met gedoogsteun van de PVV. Voor dit ‘succes’ werd hij als het ware beloond met het staatssecretariaat voor Landbouw en Natuur. Vooral de bezuinigingen op natuur en de conceptnatuurbeschermingswet kunnen worden gekarakteriseerd als weinig natuurvriendelijk en daarmee niet acceptabel voor een gematigdere koers van het CDA. Henk Bleker is het oude CDA en kan daarom niet meer voorop lopen.

Bij de zoektocht naar een nieuwe CDA-leider duikt ook Camiel Eurlings weer op. Jong als hij is en waarschijnlijk ook een groot stemmentrekker. Maar ook hij is absoluut geen exponent van de vernieuwing van het CDA. Als lid van het kabinet Balkenende stond hij aan de wieg van de teloorgang van het CDA bij de vorige verkiezingen. En met het roemruchte saluut aan Maxime Verhagen tijdens het coalitiecongres van het CDA bewees hij waar hij staat binnen het CDA: rechts van het midden en dus op het pad dat het CDA wil verlaten.