Beurscrisis? Nu nadenken over de financiële toekomst!
De aandelenmarkten zullen waarschijnlijk wel weer geleidelijk herstellen na Zwarte Maandag 29 september 2008 en de daarop volgende serie van verdere “zwarte dagen”. Dat doen ze meestal na een inzinking. Maar dan niet weer overgaan tot de orde van de dag! Deze crisis moet aanleiding zijn voor verbetering van het systeem. De aandelenmarkten worden nu te veel overheerst door sentimenten en speculanten waarvoor alleen de winst telt. Met als ergste vorm het speculeren op en profiteren van het verlies van anderen. (“Short” gaan ofwel: negatieve geruchten over een bedrijf verspreiden, aandelen verkopen die je nog niet hebt of leent, wachten tot de koers fors daalt en dan de aandelen veel goedkoper terugkopen.) Het systeem is verziekt.
Ik wil proberen om enkele mogelijkheden aan te geven die banken en bedrijven en daarmee de economie minder vatbaar maken voor een op hol geslagen beurs. Daarbij is een gedegen financiële boekhouding essentieel. En moeten aandelen een andere, minder dominante rol spelen dan dat ze nu doen.
Aandeelhouders hebben meestal nauwelijks binding met hun bedrijven. Het aandeel is een object en handelswaar op zich geworden, dat min of meer los staat van de oorspronkelijke doelen. En de waarde van het aandeel is daarmee te veel op zichzelf komen te staan.
Een bedrijf geeft aandelen uit om kapitaal te krijgen. De aandeelhouder wordt daarmee voor een deel eigenaar van het betreffende bedrijf en mag delen in de winst als beloning voor het risico dat hij neemt. Dit zou weer meer de drijfveer van de aandeelhouder moeten worden. Bij voorkeur heeft de aandeelhouder hart voor zijn bedrijf. En dat in wisselwerking: een bedrijf dat goed is voor zijn aandeelhouders zorgt voor een solide bedrijfsvoering en een duurzame winst. Omzet en winst zouden ook meer de koers van het aandeel moeten bepalen en grote schommelingen moeten voorkomen. Dat zou de essentie moeten zijn van beleggen in aandelen.
De vrije handel in aandelen heeft als meest uitgesproken vorm van kapitalisme te veel nadelen. Om dit systeem weer gezond te maken, moeten er nieuwe regels komen die de rol en de invloed van de aandelen en hun eigenaren op hun bedrijven verkleinen. De bedrijfsvoering van bedrijven moet solide zijn, gericht op continuïteit van de onderneming, plus natuurlijk gericht zijn op duurzaam en maatschappelijk verantwoord ondernemen. In het groot mogen best weer de ideeën van de Economie van het Genoeg en de Derde Weg weer worden opgepoetst: een economie die alleen groei nastreeft als die zinvol in een bredere maatschappelijke ontwikkeling past en een richting nastreven tussen Communisme en Kapitalisme in.
De aangewezen richting op bedrijfsniveau lijken een optimale controle door het aanscherpen van de comptabiliteitsvoorschriften en een stringenter toezicht ], zowel in het bedrijf als van buitenaf. Een beetje zoals het financiële systeem van een overheid.
Een bedrijf kan ook minder financieel afhankelijk worden van aandelen, als er andere geldbronnen beschikbaar zijn: bijvoorbeeld geld lenen of obligaties uitgeven. Dan maakt het niet zoveel uit wat de aandelenkoers is. En dan zou je kunnen stellen: “Die aandeelhouders zoeken het zelf maar uit”.
De rol van banken moet ook meer terug naar de basis: een betrouwbaar evenwicht tussen spaargeld verwerven tegen enkele procenten minder dan waarvoor het wordt uitgeleend. En daarbij voorzichtigheid betrachten zodat het systeem betrouwbaar blijft. Geen te hoge rentes bieden, maar ook niet te makkelijk geld lenen zonder fatsoenlijk onderpand of gedegen bedrijfsvoering.
En wat moet dan de kleine belegger? Wegblijven bij de beurs? Ja, zeker als het om essentieel geld gaat. Loop geen risico’s door aandelen te kopen om eerder je hypotheek af te lossen. En bouw je pensioen niet op aandelen. Sparen is zeker veiliger.
En dan mag de overheid ook zijn koers wijzigen door het kopen van aandelen niet te stimuleren. Nu worden mensen met kapitaal aangemoedigd om aandelen te kopen omdat men geacht wordt om voor de belasting minstens een rendement van 4 % te bereiken. Dat is met gewoon sparen de laatste jaren nauwelijks mogelijk geweest. De belasting op vermogen zou naar mijn mening moeten worden gestoeld op een gemiddeld rendement dat is te behalen uit spaarrekeningen.
En als de beurs het speelveld van de speculanten blijft, dan zit er niets anders op dan dat de goedwillende belegger, inclusief de institutionele beleggers en pensioenfondsen zich ervan terug trekken. Dan zoeken die kapitalistische hyena’s en geldwolven het zelf maar uit.
Ten Esschen, 30 september – 11 oktober 2008
Harrie Winteraeken
ps. dit artikel is in verkorte vorm gepubliceerd in Dagblad De Limburger en Limburgs Dagblad van 7 oktober 2008
Geen opmerkingen:
Een reactie posten